Biografie
Elisa van der Molen (2001) uit het Zuid-Hollandse Spijkenisse was al op jonge leeftijd bezig met veiligheid, vooral door het kijken van afleveringen van de programma’s Seconds From Disaster en Air Crash Investigation. Ze vond de incidenten en hun oorzaken ‘superfascinerend’. Natuurlijk zat daar wat sensatiezucht bij, maar Elisa was ook al bezig met het uitpluizen van achterliggende oorzaken. Haar vader, jurist en docent aan de Hogeschool Rotterdam, raadde haar aan om de studie Integrale veiligheidskunde (IVK) te overwegen toen ze in vijf havo voor de levensbepalende keuze stond.
Naast haar school- en studieloopbaan heeft ze vele bijbaantjes gehad, zoals vakkenvuller, orderpicker, schoonmaakster, evenementenbeveiliger en publieksvoorlichter bij de gemeente Rotterdam. Ook was ze actief als leider bij Scouting, maar daarvoor ontbreekt haar nu de tijd. Nadat ze de opleiding IVK had volbracht solliciteerde ze bij de Nederlandse Arbeidsinspectie, waar ze na een stevig assessment aan het werk mocht als Inspecteur arbeidsomstandigheden (in opleiding, al hoeft dat natuurlijk niet voortdurend te worden benadrukt). Ze steekt haar energie nu in de interne opleidingsmodules en loopt mee met een mentor in ‘haar’ regio Randstad-zuid, die zich uitstrekt van de Maasvlakte, de havens en de Botlek tot het kassengebied in het Westland. Elisa: ‘Een mooiere regio is er naar mijn mening niet voor een arbeidsinspecteur.’
Hoe ben je ooit in het veiligheidswezen verzeild geraakt?
Elisa: ‘Al in mijn vroege jeugd werd ik geboeid door het onderwerp. Niet zozeer door veiligheidskunde maar door het tegenovergestelde; het ontbreken van veiligheid en waar dat dan toe kan leiden. Ik vond televisieprogramma’s als Seconds From Disaster en Air Crash Investigation superfascinerend. Hoe gaat iets fout? Mensen die minder hebben met veiligheid zoeken vaak alleen naar de directe oorzaak van gebeurtenissen. Iemand valt met zijn fiets en kijkt alleen naar de banden of het wegdek. Ik wil dieper gaan, want er zijn altijd allerlei achterliggende en indirecte oorzaken.’
Zeker bij luchtvaartongevallen kan dat vrij technisch worden. Vind je dat ook leuk?
Elisa: ‘Absoluut, al heb ik geen technische achtergrond. Maar ik lees heel veel over vliegtuigen en vind de geavanceerde techniek erachter heel interessant. Het is knap dat we van vliegen de meest veilige vorm van transport hebben weten te maken. Met techniek, maar ook met de cultuur en het streng gecontroleerde proces eromheen. Sinds ik me erin ben gaan verdiepen is mijn aanvankelijke vliegangst opgelost. Er gaat natuurlijk nog genoeg fout met de arbeidsomstandigheden op Schiphol, met de luchtkwaliteit in cabines, met werkstress en met dingen die toevallig niet het nieuws halen, maar de luchtvaart is nog steeds een voorbeeld voor vele andere sectoren. Crew Resource Management, met name de machtsverhoudingen binnen teams zie ik nog als een aandachtspunt, maar daarin staat de luchtvaartsector niet alleen.’
Staan andere sectoren voldoende open om iets te leren van de luchtvaart? Ik heb zelf altijd geboeid geluisterd naar bijvoorbeeld Benno Baksteen.
Elisa: ‘Sommige wel, en natuurlijk is dat prachtig, maar er zijn er ook die helemaal nergens voor open staan. Maar je vroeg naar mijn persoonlijke motivatie. Het was mijn vader – zelf docent, al is hij jurist en geen veiligheidskundige – die mij aanraadde om eens naar IVK te kijken. Tijdens die opleiding heb ik eigenlijk pas ontdekt hoe veelzijdig het vak is. Heel fijn, want ik wil me graag blijven ontwikkelen en zie mezelf niet dertig jaar hetzelfde werk doen.’
Hoe kom je bij de NLA? Open sollicitatie?
Elisa: ‘Gewoon gereageerd op een advertentie. Eigenlijk niet eens met hoop dat ik zou worden uitgenodigd, maar dat viel dus alles mee. Na het insturen van mijn sollicitatiebrief mocht ik achter de computer een uitgebreid assessment doen en een gesprek voeren. Ze willen vaststellen op welke manier je werkt, uit de losse pols of strak volgens de regels, ben je creatief, out-of-the-box, hoe het zit met je algemene kennis en waar je leerpunten zitten. Dat is ook waardevol voor jezelf. En blijkbaar voldoe ik aan de wensen. Daar ben ik heel dankbaar voor, want binnen de NLA heb je heel veel mogelijkheden en je komt in zo’n beetje alle branches over de vloer.’
Wanneer mag je ‘los’?
Elisa: ‘Haha, voorlopig loop ik fijn mee met mijn praktijkbegeleider. Je krijgt in principe twee jaar de tijd om je in te werken als Inspecteur arbeidsomstandigheden, al schijnen er mensen te zijn die in een jaar al hun modules hebben afgewerkt. Ik heb best wel een brede basis, maar met name bij het onderwerp machineveiligheid zal ik nog een hoop bij moeten leren. Ik lees heel veel wetstekst, maar bijvoorbeeld ook arbocatalogi. De NLA heeft zelf ook een enorme bedrijfsbrede kennisbank waar ik uitgebreid gebruik van kan maken, net zoals mijn collega-inspecteurs dat doen. We hebben een ongelofelijke hoeveelheid kennis in huis.’
Werk je tussen de inspecties door thuis of op kantoor?
Elisa: ‘In principe kan dat van huis uit, maar ik ga ook graag naar het regiokantoor omdat je daar ook met collega’s kunt sparren. Tijdens de studie had mijn generatie te maken met de Covid-lockdowns en ik ben er dus wel aan gewend geraakt om dingen op afstand te doen. Het doorwerken van de modules kan prima thuis. Voor een inspectie in de buurt van Spijkenisse hoef ik niet per se eerst langs kantoor. Nu, tijdens mijn inwerkperiode, maak ik graag gebruik van de kennis en steun van de collega’s, dus ik ben regelmatig op kantoor.’
Kun je iets zeggen over je collega’s?
Elisa: ‘Het zijn vriendelijke, harde werkers bij wie ik me thuis voel. Mijn eigen begeleider is scherp en kritisch, maar je kunt ook met hem lachen. Dus ook wat dat betreft heb ik het best getroffen.’
Toch lijkt me dat je soms best een emotioneel-eenzaam bestaan kunt leiden. Ik bedoel dat de arbeidsinspecteur niet de joviale allemansvriend is die overal met klaroengeschal en gebak wordt binnengehaald.
Elisa: ‘Soms worden we gezien als een soort politie. Mensen staan daardoor niet meteen open voor het gesprek. Tot je er moeite voor doet, want we hebben wel een doel te bereiken. ‘Blijf mens’ is mijn motto. We werken bij de NLA wel hard aan het beeld dat er van ons bestaat, bijvoorbeeld via de werkgeversrapportage, de nieuwe methodiek die we dit jaar hebben ingevoerd.’
Kun je dat even uitleggen?
Elisa: ‘Bij een arbeidsongeval mag een werkgever sinds 1 januari 2023 zelf onderzoek doen naar de achterliggende oorzaken. Daarvan doet hij verslag en hij maakt een verbeterplan. Dat is sympathieker en het werkt beter dan hoge boetes opleggen. Het is vrijwillig, maar zover ik weet maakt een grote meerderheid van de werkgevers gebruik van de mogelijkheid. Ze zetten hun tanden er echt in.’
Dat zijn de arbeidsongevallen. Arbeidsinspecteurs komen ook onaangekondigd de werkvloer op.
Elisa: ‘En dat is sociaal soms best lastig. Als je bij kleine ondernemers of zzp’ers langsgaat zie je natuurlijk ook gevallen van direct en ernstig of zelfs levensbedreigend gevaar. We hebben het gezien in de zonnepanelenmarkt, waar zonder beveiliging op daken wordt gewerkt, of met ondeugdelijke materialen. Dan moet je ingrijpen. Hoe dat valt blijft zeer afhankelijk van de mens die je tegenover je hebt. Of je begrip of juist frustratie ontmoet; allebei zijn mogelijk. Met het argument dat ze het al dertig jaar zo doen hoeven ze bij mij niet aan te komen. Als ik met mensen in gesprek ga dan koppel ik de risico’s op het werk graag aan de gevolgen in de privésituatie. Ze moeten het namelijk niet voor míj doen, maar voor zichzelf en hun naasten.’
Mooie woorden, maar jij bent tóch de autoriteit.
Elisa: ‘Ja, maar ik stel me niet autoritair op. Een autoritaire houding werkt doorgaans slecht, zo heb ik ook tijdens mijn stages gemerkt, onder andere in de scheepsbouw. Het is weinig productief. Zelf zou ik het ook niet prettig vinden om dwingend benaderd te worden. Met wat moeite kun je bij iedereen wel een opening vinden om het gesprek aan te gaan, uitzonderingen daargelaten. Maar er blijven omstandigheden waarin optreden gewoon moet.’
En adviseren hoe het wel moet mag je niet.
Elisa: ‘Nee, dat mogen we niet; ik toets vooral aan wet- en regelgeving. Maar informatie is niet moeilijk te vinden voor wie dat wil.’
Weet je al of en in welke richting je je zou willen specialiseren?
Elisa: ‘Ik zit nu bij team Arbo, en daar kan ik het wel wat jaren volhouden, om ervaring op te doen en veel te zien. De Strafrechtpool lijkt me ook boeiend, maar ik vermoed dat dat psychisch zwaar is omdat je daar veel ongevallen met dodelijke afloop tegenkomt. De juridische kant trekt me wel, maar ik heb nog alle tijd voor een eventuele specialisatie.’
Houdt de Arbeidsinspectie er rekening mee wie er op een meldingsplichtig ongeval wordt afgestuurd?
Elisa: ‘Zeker wel. Dodelijke ongevallen zijn exclusief voor de Strafrechtpool. Arbo-inspecteurs en Arbeidsmarktfraude-inspecteurs hebben daar dus niet mee te maken. En ik als beginnend inspecteur al helemaal niet. Zelfs als een slachtoffer later alsnog overlijdt aan de gevolgen van een arbeidsongeval, wordt het dossier overgeheveld. Intern word je goed begeleid en je mag zelf altijd de hulp van collega’s inroepen of zaken overdragen.’
Dus je bent er wel blij mee dat je bent aangenomen?
Elisa: ‘Jazeker. Het was bepaald niet mijn enige sollicitatie want er is veel vraag naar veiligheidskundigen en vacatures zijn er ook vele. Maar dat ze me selecteerden verraste me. Geen relevante werkervaring, vers van de opleiding; ik hield er dus rekening mee dat ze me zouden afwijzen.’
Je hebt ook iets gedaan met milieu, bijvoorbeeld ISO 14001. Met die kennis doe je niets meer bij de NLA.
Elisa: ‘Nee, en daar ben ik niet rouwig om. Ik ben er in mijn opleiding en mijn stage voldoende mee bezig geweest om te zien hoeveel papierwerk er zit in milieuregels en -vergunningen. Ik had zelfs een sollicitatie lopen bij een overheidsdienst die zich met milieu bezighoudt. Achteraf ben ik blij dat ik daar niet aan het werk ben. En het werkterrein van de NLA is al breed genoeg zonder aandacht voor het milieu. Waar ik niet mee wil zeggen dat dat niet heel belangrijk is.’
Heb je zelf veel moeten leren? Ik bedoel: ken je je valkuilen en je zwakke punten?
Elisa: ‘Ik heb bijvoorbeeld moeten leren omgaan met kritiek. Vage feedback kan ik heel persoonlijk opnemen, terwijl ik best weet dat het soms slechts één visie van één persoon betreft die ruimschoots gecompenseerd wordt door andere opvattingen. Het is me tijdens een stage gebeurd bij een incidentenanalyse die ik veel te uitgebreid had gedaan. Na mijn presentatie en de beoordeling van mijn verslaglegging en onderbouwing kreeg ik een extreem uiteenlopende terugkoppeling van verschillende stakeholders. Zo erg dat ik er zelfs aan ging twijfelen of ik wel door moest gaan met mijn studie. Het was een muur waar ik keihard tegenaan ben gelopen. Nu zie ik het vooral als leerzaam. Zo probeer ik nu ook de dingen te bezien waar ik nog wat moeite mee heb.’
Sta mij toe te zeggen dat ik dat een volwassen houding vind. Is een evenwichtige persoonlijkheid eigenlijk nodig voor je werk?
Elisa: ‘Dat denk ik wel. En grappig dat je dat zegt, want ik hoor best vaak dat ik volwassener klink dan ik eruitzie. Misschien heb ik dat van huis uit meegekregen, samen met de neiging om dingen uit te zoeken en te begrijpen. Het hangt samen met een ander persoonlijk leerpunt waar ik soms op word gewezen: ik moet niet te veel druk op mezelf leggen. Fouten maken mag. Mijn collega’s zeggen ook voortdurend dat inspecteurs net mensen zijn. En als we ergens over twijfelen dan gaan we er eens goed over in debat. Ook voor onze klanten is het fijn dat ze nooit overgeleverd zullen zijn aan de willekeur van een enkel individu.’