Veiligheid voorwaarts! - Vergrijzing? Toepassing exoskelet.

4. Vergrijzing? Toepassing exoskelet. Joost Geuzendam Ottobock/PRE-TEC

Gekleed in een exoskelet dat schouders en armen ontlast vertelt Joost Geuzendam van PRE-TEC, de Nederlandse vertegenwoordiger van Ottobock, een verhaal over exoskeletten. Exoskeletten zijn uitwendige, al dan niet aangedreven frames die aan het lichaam worden gedragen ter ontlasting van bepaalde spiergroepen en gewrichten. In productieomgevingen waar nek-, rug- en botklachten niet eenvoudig te voorkomen zijn – bijvoorbeeld omdat er langdurig in lastige houdingen boven het hoofd gewerkt moet worden – kan een exoskelet uitkomst bieden.

Praktijkopdrachten toepassing exoskelet
Volkswagen heeft Ottobock gevraagd om mee te denken over de specifieke ergonomische problemen die optreden bij hun grootste productielijn. Bij Mercedes zijn inmiddels ook onderzoeken en testen uitgevoerd. Bij toepassing van een exoskelet ter ontlasting van de schouders heeft Ottobock 20% minder verzuim weten te bereiken en de kwaliteit van werken 45% verbeterd. Alle werknemers die non-stop boven hun macht werken gaan fouten maken, zegt Geuzendam. Exoskeletten kunnen helpen bij het voorkomen van die fouten en bij problemen met de onderrug, maar ook de schouders of bijvoorbeeld de duim. Het exoskelet is bezich zich ook buiten productieomgevingen te manifesteren. Naast bijvoorbeeld autoassemblagelijnen en andere productielijnen waar werkstukken op ooghoogte voorbijkomen, ziet hij mogelijkheden in bijvoorbeeld de installatietechniek.

Vermeende bezwaren
Lastig en onhandig mag het exoskelet niet zijn: BMW eiste bijvoorbeeld dat een exoskelet binnen 20 seconden aan en uit gedaan moest kunnen worden, een eis die werd gehaald met de Exo-shoulder, een twee kilogram wegend passief exoskelet. De dag voor zijn presentatie heeft Geuzendam bij een praktijktest in de foodindustrie bewezen dat een standaard exoskelet bij ruim 80% van de productiemedewerkers snel passend kan worden ingesteld.

Vragen en opmerkingen
Vanuit de zaal komt de vraag of een exoskelet onder of over veiligheidskleding moet worden gedragen. Geuzendam: ‘Dat weet je niet exact en tevoren. Als je een jas als beschermingsmiddel draagt dan in principe over het exoskelet, die dan wel een maatje groter moet zijn. Laskleding kan eroverheen, behalve bij kleine vonkenregens waar je normaal ook geen lasschort of overall draagt.
Beperkt het skelet je in je bewegingsmogelijkheden? Nee, in principe moeten de ball-joints alle plekken voor je moeiteloos bereikbaar maken.
Hoe lang gaat een exoskelet mee? ‘Het passieve exoskelet dat Geuzendam draagt is uitgerust met elastieken. Die kunnen zo’n zes miljoen keer worden uitgerekt en je kunt uitrekenen dat dat overeenkomt met ongeveer zeven jaar gebruik.’

Kosten exoskelet
Een vraag die velen op de lippen brandde maar die beleefdheidshalve niet als eerste werd gesteld was: wat kost zo’n exoskelet? Geuzendam: ‘Dat hangt natuurlijk af van het model. Je hebt actieve en passieve skeletten. Exemplaren mét energiebron kosten rond 30 à 40-duizend euro, passieve met bladveren of elastieken 3,5 à 5000 euro. Maar als je er 20.000 afneemt dan valt erover te praten.’
Uiteraard moeten kosten worden afgewogen tegen baten. Het nut en de opbrengst hangen zijn niet alleen afhankelijk van de risico’s en de reductie van de klachten, maar ook met de acceptatie.
Die is doorgaans goed bij klanten waar goed nagedacht wordt over verzuim en waar de processen ergonomisch in kaart gebracht zijn. Waar het exoskelet een laatste redmiddel is. Het komt voor dat een veiligheidskundige bij de eerste vragen over de aard van het werk mededeelt dat ‘we bijna niet boven ons hoofd werken’. Het inzicht lijkt vaak zeer gebrekkig en zonder goede inventarisatie ben je nog niet toe aan exoskelet.

Geen Robocop
Met een exoskelet kun je in theorie méér tillen dan zonder, maar dat is volgens Geuzendam nu niet het doel. In de toekomst zullen er misschien aangedreven skeletten zijn die het mogelijk maken meer te doen dan nu. De algemene richtlijn van het NIOSH is dat er onder ideale omstandigheden maximaal 23 kg getild mag worden. Met een exoskelet voelt dat als 14 kg. Maar het is niet de bedoeling om er 30 kg van te maken. Bezoekers zijn uitdrukkelijk uitgenodigd een van de meegebrachte exoskeletten te passen. Geuzendams verwachtingen zijn groots.
Zie http://www.pre-tec.nl/