IVK en MVK Amira el Aboussi wil echt iets betekenen

Wat wordt de volgende speerpunt in de professionele focus van veiligheidskundigen? We hebben tijdens en na de industriële revolutie de technische veiligheidsbenadering gehad, daarna de ‘organisatorische golf’ en richten ons de laatste jaren enthousiast op menselijk gedrag, zo vat Amira el Aboussi de geschiedenis even samen. Integraal veiligheidskundige Amira laat zich niet overvallen door moeilijke vragen en niet uit het veld slaan door ‘de toestanden in de wereld’. Ze is onderdeel van de jonge garde die onze koers gaat bepalen. Ze doet wat ze kan, wil zoveel mogelijk doorgronden en studeert nijver door om nóg nuttiger te kunnen zijn. Grote vragen zijn er om gesteld te worden en om over na te denken, ook als het antwoord niet meteen komt. Of misschien juist dán, als het allemaal een beetje wil lukken, want ook Amira heeft soms twijfels over haar eigen kunnen. De Veiligheidskundige voelde zich uitgedaagd en had een prettig gesprek.

Biografie
Bij de eerste editie van de Schrijfprijs van De Veiligheidskundige in 2022 eindigde Amira el Aboussi (2001) op de derde plaats, met haar eindscriptie getiteld ‘Samenhang in arbeidsveiligheid en omgevingsveiligheid’. Een scriptie die tot denken aanzet. Ze slaagde met lof voor de opleiding integrale veiligheidskunde bij Avans hogeschool in Den Bosch. Amira houdt niet van half werk. Ze praat makkelijk en weldoordacht over allerlei onderwerpen, ook gevoelige. Dat is geen kleinigheid op je eenentwintigste, want zo jong is onze amazone. Amira’s familiewortels liggen in Marokko, van waaruit haar grootvader ooit, begin jaren tachtig, vertrok om in Nederland als ‘gastarbeider’ aan het werk te gaan. Grootvader werd door enkele van zijn kinderen nagereisd. Een van hen zette Amira en haar zusjes op de wereld in het Gelderse Culemborg. Op het havo was Amira een goede leerling maar ze had een beetje moeite met het kiezen van een vervolgstudie. Dat het IVK werd kwam mede door de breedheid van het programma: je kon je nog overal nader in specialiseren en dus het gevoel hebben dat je de echte keuze nog wat voor je uit schoof. Die keuze ging als vanzelf: Amira werd stagiaire en later werkstudent bij Rijkswaterstaat, stagiaire arbeids- en omgevingsveiligheid bij RIVM en liep stage bij PepsiCo, afdeling QHSE. Met succes. Binnen Avans Hogeschool werd haar talent gesignaleerd. Ze deed mee aan het excellentie programma gedragsbeïnvloeding, behaalde haar MVK-diploma en was als junior-onderzoeker onderdeel van het Expertisecentrum Digitalisering en Veiligheid . Daar mag ze trots op zijn. Inmiddels forenst ze tussen Culemborg en Amsterdam, waar ze sociologie studeert aan de Vrije Universiteit. De Veiligheidskundige hoopt dat ze stevig betrokken blijft bij ons vak, want mensen als Amira helpen ons vooruit. Hobby’s? Dammen en tafeltennissen, al komt ze daar nauwelijks nog aan toe.


Hoe kwam je in aanraking met veiligheid? Wat motiveerde je om de IVK-opleiding te gaan doen?
‘Toen ik heel jong was, vond ik alle hulpdiensten prachtig. Politie, brandweer en ambulance. Dat zijn natuurlijk diensten die pas uitrukken als er al het een en ander fout is gegaan. Die oude belangstelling kwam weer boven bij het lezen van de studiegids van de IVK-opleiding. En de breedte sprak me aan. Dat je ook aan preventie kunt doen vóórdat repressie nodig is. Het is eigenlijk heel opmerkelijk dat ik het domein arbeidsveiligheid voor mezelf meteen had doorgestreept. Niks sexy of hot aan arbeidsveiligheid, zo dacht ik in eerste instantie. Toen ik eenmaal begonnen was draaide dat 180 graden: juist in die arbeidsveiligheid kun je iets bereiken en heb je overzichtelijke problemen om aan te pakken. Je zit bij een bedrijf en hebt je eigen wereldje. Je organisatie is je speelveld en bij het hek eindigt dat zo ongeveer, maar je houdt natuurlijk wel rekening met wat jouw bedrijf uitstoot en welke risico’s dat voor de omgeving meebrengt. Daarbinnen doe je goede dingen; een beetje dat gevoel.’

Je zegt dat arbeidsveiligheid zich voor praktische aanpak leent, maar jij hebt een studiehoofd.
‘Ik wil dingen inderdaad doorgronden, dat is mijn ambitie, ik wil doorstuderen om iets te kunnen uitrichten. Als er in Nederland iets meer opleidingen zouden bestaan waar je veiligheid op academisch niveau kon studeren dan had ik daar misschien voor gekozen, in plaats van sociologie. In België heb je Veiligheidswetenschappen. Niet in Nederland. Nu is er alleen de MoSHE in Delft, maar dan moet je eerst enkele jaren praktijkervaring hebben.’

Ben je uitgedacht over veiligheidsthema’s?
‘Integendeel. Ik ontwikkel me verder, en de veiligheidskunde ook. We zijn er in de loop der tijd achter gekomen dat veiligheid niet alleen in techniek zit en ook niet op papier of in procedures. Gedrag is sterk bepalend, ook al is het niet het enige. De focus van de veiligheidskunde zal zich blijven verleggen.’

Waarheen?
Amira: ‘We gaan niet terug naar die papieren veiligheid. Vanuit gedrag zullen we gaan zoeken naar de diepere drijfveren, naar wat erachter ligt. Denk ik. Een veiligheidskundige moet onderzoeken, onderbouwen en verklaren.’

Bedoel je onze waarden?
‘Ja, precies. Soms zoek ik nog wat naar de woorden maar het begrip ‘waarden’ past goed. Die liggen áchter het gedrag.’

Vind je dat wat we doen moet deugen? Dat het op een of andere manier heilzaam of rechtvaardig moet zijn?
‘Absoluut. Daar geloof ik ook in. Maar als je in de veiligheidskunde naar individueel gedrag kijkt, dan kom je erachter dat motivatie helemaal niet strikt individueel is maar dat de groep ertoe doet, de interactie tussen al die individuen, de context. Het individu wordt sterk gestuurd door zijn omgeving. Door de cultuur, wat ook een ui is die je af kunt pellen om uit te zoeken welke waarden je op welke diepte tegenkomt. Veiligheid is meestal niet de diepste kernwaarde, wat het management van bedrijven ook beweert. Ik vind het heel boeiend om uit te zoeken hoe dat werkt en wat ons stuurt. Daarom is mijn keuze om sociologie te gaan studeren geen ommezwaai maar eerder een verdieping. Er zijn heel veel raakvlakken. Beide vakgebieden zijn ongeveer tegelijk ontstaan en hebben zich parallel ontwikkeld. Ik zit pas in het eerste jaar, maar heb al wel ontdekt dat ik in mijn groep de enige ben die vanuit de veiligheidskunde is binnengekomen. Ik heb uit moeten leggen wat integrale veiligheidskunde is, namelijk ‘het op een multidisciplinaire wijze tot duurzame en integrale oplossingen komen op actuele veiligheidsvraagstukken’.’

Jeuken je handen niet om je kennis en inzicht toe te passen in de praktijk?
‘Ja, want er gebeurt veel dat om aanpak roept. Overal kun je je nuttig maken met MVK, IVK en – in mijn geval – straks ook met sociologie.  Eerst ga ik proberen me verder te bekwamen.’

Mag ik je nog iets anders voorleggen? In je scriptie citeer je een ‘respondent’, iemand bij het RIVM. Die zegt: ‘Ik kan er wel voor zorgen dat mensen niet meer overlijden van het werk, maar als de vogels buiten nog steeds dood van het hek vallen dan doe ik toch iets niet goed’. Dat is wat er gebeurt. Het milieu wordt zwaar belast en steeds verder uit evenwicht geduwd, soms willens en wetens of met kwade bedoelingen. Wij houden intussen vooral ons eigen achtertuintje schoon. Jij moet je als bezield en overtuigd mens toch ook wel eens afvragen waar je mee bezig bent. Bijvoorbeeld als er een raket landt vlak naast een kerncentrale. Afgevuurd door een soldaat met een opdracht waar hij in gelooft. Of niet, maar die raket maakt stuk wat jij, samen met vele anderen graag heel wilt houden.
‘Daar schets je een omstandigheid die ik wel herken maar waar ik niet direct een oplossing voor heb. Je doet wat je kunt en probeert in je eigen werkdomein juist te handelen. Dat is niet altijd het macroniveau, meestal niet zelfs. Je mag daarom niet te snel denken dat je goed bezig bent in je eigen tuintje. Probeer ook het tuintje ernaast in de gaten te houden. Ik weet niet hoe het moet met Oekraïne en met de strijd daar en dat kan soms frustrerend zijn. Sommige zaken liggen bij overheidsinstanties en politici. Als individuele burger of veiligheidskundige kun je daar weinig in betekenen, hoe graag je ook zou willen. Sommige dingen moet je accepteren en soms zelfs negeren, uit lijfsbehoud.’

Heb je daar vrede mee?
‘Als je iets wilt doen dan kun je je ook aansluiten bij een organisatie die meer kan uitrichten dan jij in je eentje. Dat heb ik ook gedaan. Samen met MiGreat (spreek uit als migrate, red.) heb ik hygiëneproducten, etenswaren en andere gewenste goederen kunnen uitdelen in Ter Apel. MiGreat is een noodhulporganisatie die strijdt voor rechtvaardig migratiebeleid en menswaardige opvang van asielzoekers. We waren verbijsterd toen Artsen zonder grenzen in Ter Apel, in Néderland, aan het werk ging. Toen er mensen soms drie weken in de buitenlucht moesten overnachten. Ik heb ze gezien en gesproken en snap niet dat we dit in Nederland laten gebeuren.’

Spreek je Arabisch? Dat lijkt me dan heel handig.
‘Inderdaad is dat handig. Ik spreek geen Arabisch maar wel Berbers, een dialect dat ook in delen van Marokko wordt gesproken. Helaas heb ik geen talenknobbel, anders zou ik me heel graag wat talen eigen willen maken. Kunnen praten met mensen is nodig voor wederzijds begrip, maar met de Engelse taal kom ik ook al ver.’

Dat is een mooi slot. Hopelijk horen we nog van je.
‘Graag. Het is een eer om Stokpaard te mogen zijn.’
Home
Cookies zijn essentieel voor een goede werking van deveiligheidskundige.nl. Door op oké te klikken geeft u toestemming voor het gebruik van cookies op deze website.