Of een Stokpaard-interview ook in drie kwartier kan? Als we efficiënt tekeergaan wel. De term ‘efficiënt tekeergaan’ blijkt meteen de juiste snaar te raken, want Hans Wiemerink is heel erg van de humor. Dat blijkt wel gedurende de rest van het gesprek, dat vol zit met bloemrijke taal. In razende vaart deelt hij leerzame ervaringen, voortdurend zichzelf en de wereld om hem heen relativerend. Een beetje van de hak op de tak, maar dat komt omdat elke tussenzin weer een interessant nieuw thema bevat. Als storytelling nog niet had bestaan dan had Hans het uitgevonden.Biografie
Hans Wiemerink (1971) komt uit het Noord-Hollandse Heemskerk. Op school was hij al een puur druistig knaapje. Het woord ‘onbesuisd’ past niet helemaal, maar vader Wiemerink had zo te zeggen zijn zorgen. Een behoorlijk ernstig arbeidsongeval maakte Hans op zestienjarige leeftijd in één keer tot een bedachtzame en veilige werker. En het wakkerde zijn interesse voor arbeidsveiligheid aan. Hans studeerde werktuigbouwkunde en schopte het tot ingenieur. Hij werkte ongeveer tien jaar als coördinator ondergrondse infrastructuur bij een aannemer in de Haarlemmermeer, tot de grote bouwcrisis uitbrak. Zijn oud-klasgenoot van de middelbare school, Jeroen de Wilde, bleek inmiddels een succesvol bureau te hebben opgezet dat diensten verleent op het gebied van veiligheid (De Wilde Ingenieursgroep). Bij de aannemer huurde Hans Jeroen nog in, later solliciteerde hij er en werd hij HVK. Nu laat hij zich al jaren op verschillende projecten inzetten. Niet alleen als projectveiligheidskundige maar ook als trainer en docent, onder andere voor Brandweer Midden-Nederland. Hans is in zijn vrije tijd tevens voorzitter van de Beverwijkse schaakvereniging S.V. de Wijker Toren. Schaken brengt rust in de kop.
Hans, je bent door je collega Gema Musk aangedragen als Stokpaardruiter, onder andere omdat je als HVK de veiligheid mocht coördineren bij de plaatsing van de enorme spoorbrug over de A1 bij Muiderberg. Hoe was dat?
Hans: "Een prachtklus natuurlijk, met welgeteld 41 nationaliteiten aan het werk op de bouwplaats. Met als hoogtepunt de plaatsing van dat reusachtige gevaarte in de nacht van 6 op 7 mei 2016. Officieel heet het project SAA-one (Schiphol Amsterdam Almere 1), dat is opgedeeld in zes onderdelen. De Zandhazenbrug (overspanning 255 meter, gewicht 15.000 ton, red.) was daar een van. Technisch was dat al een uitdaging. We hadden al goed uitgerekend hoe stabiel het geheel bij de verplaatsing zou zijn. De staalconstructie moest in één nacht tijd op SPMT’s (speciale trailers) naar zijn plek worden gereden en omvallen zou een enorme ravage veroorzaken. Het kruispunt van de A1 en de A6 zou dan geblokkeerd zijn, de spoorlijn Amsterdam-Almere zou eruit liggen en als het tegenzat zou ook de bovengrondse sterschakeling van de hoogspanningsdistributie worden geraakt. Zo’n stalen brug veroorzaakt een kortsluiting waardoor waarschijnlijk de hele Diemercentrale plat zou zijn gegaan. Dan heb je een rampscenario dat heel Midden-Nederland weken lam legt."
Naar ik begreep dreigde er terreur. Hoe zat dat?
Hans: "Ook daar heb ik me over mogen buigen, samen met de hulpdiensten en de Veiligheidsregio. Die dreiging was er echt, en er is zelfs iets aan de hand geweest, maar de details hebben de media niet gehaald. Er is niets te zien op de time-lapse en de precieze toedracht is nog steeds geheim. Ik mag daar ook niet meer over vertellen dan dit. Het zou de eerste grote aanslag zijn op een infrastructureel project. Bij die plaatsing waren ook zo’n tweehonderd hoogwaardigheidsbekleders uitgenodigd en natuurlijk was de wereldpers aanwezig. Ze hebben mij een coördinerende rol gegeven omdat ik van de technische details op de hoogte was. Als ik terroristische motieven had gehad dan had ik precies kunnen bedenken op welke manier ik zoveel mogelijk schade had kunnen veroorzaken. Voor het project had ik te maken met twee sets veiligheidsplannen: die voor de technische plaatsing en het terrorismescenario met rampenplan van de Veiligheidsregio."
Sowieso zullen hulpdiensten geïnformeerd en geoefend moeten zijn, vooral als het om strategische objecten gaat.
Hans: "Zeker. Bij SAA-one heb ik in de bouwfase al met de brandweer en de politie mogen oefenen. Heel handig als het verkeer vanwege de bouwactiviteiten tóch al is omgeleid. Ik denk dat we zeker 19 oefeningen hebben kunnen doen, bij allerlei verschillende objecten of 'kunstwerken' in het traject. 'Kunstwerken? Ik noem dat een viaduct', hoorde ik een nuchtere brandweerman zeggen. 'Heel goed; jij bent geslaagd', zeg ik dan, want deftiger praten dan nodig hoeft niet."
Was het prettig werken met de brandweer?
Hans: "De brandweerlieden hebben echt geweldig hun best gedaan en ik vind het heel nuttig dat ze weten wat er mis kan gaan, hoe dat kan escaleren en wat de juiste aanpak is. Daar kun je protocollen voor maken, maar het blijft zaak dat het zelf begrijpt. Protocollen zijn er vooral om snel te kunnen handelen. Dat je niet hoeft te vergaderen over wie welke rol heeft bijvoorbeeld, want dan verlies je kostbare tijd. Ik heb ook de oefeningen bij het aquaduct in de Vecht (een ander deelproject van SAA-one, red.) mogen begeleiden. Dat is een bijzonder object, met een enorme duiker in de snelweg. Als dat aquaduct lek zou raken dan loopt de vecht leeg in die kuil, maar ook bij regen loop je al het gevaar dat er een vijver ontstaat. Daarom zit er een enorme kelder onder van 15 meter diep, 12 meter breed en 75 meter lang, met een gemaal dat het water wegpompt, inclusief een zuiveringsinstallatie. Die moet ervoor zorgen dat we niet alle olieresten en afspoelend bandenslijpsel van het asfalt de Vecht in pompen. Die kennis moet je delen en de brandweer moet het zien en ervaren. Alleen op die manier zijn ze goed voorbereid op calamiteiten. Ik heb ook kunnen zien hoe zij coördineren en oefenen. Petje af voor de brandweer."
Ook jouw bevlogenheid blijkt. Steek je daardoor niet te veel tijd in je werk?
Hans: "Veiligheid stopt niet na vieren. Als je de Arbeidstijdenwet laat prevaleren boven de noden van het moment dan moet je je niet met calamiteiten bezighouden. Ook ik overtreed die wet wel eens. Als jouw telefoon het calamiteitennummer is dan zet je die niet uit om vier uur. Als er iets fout gaat, dan ga je naar de plek des onheils. Je consolideert en handelt naar bevind van zaken. Met gebruik van je gezonde verstand."
Mag ik je vragen naar het arbeidsongeval dat voor jou de doorslag gaf om je op arbeidsveiligheid te storten?
Hans: "Dat mag. Ik was zestien jaar en deed vakantiewerk bij Hoogovens, bij de 'Oxy' als industrieel reiniger. Schoonmaker dus, maar dan wel in een high-riskomgeving. Eigenlijk niet zo verstandig, want ik deed in die tijd alles wat ik tegenwoordig anderen verbied. Lopen over een balk op 95 meter hoogte, ik flikte zeg maar alles dat God verbood. Enfin, ik kreeg altijd een overall van de zaak, maat 52. Die dag was alles in mijn maat in de was, maar dat was geen probleem zei men, want maat 60 paste iedereen. Met de broekspijpen twee keer omgeslagen, dat wel. Als een non met fladderende mouwen ben ik met mijn stoffertje tussen de rollen van een lopende band gaan schoonmaken, want dat stof moest er tussenuit. Die mouw werd gegrepen door een van die rollen en mijn arm werd er achteraan getrokken. Ik heb me los weten te rukken, maar mijn arm had het model van een s. Alle spieren lagen los en waren verdraaid. Dat is gelukkig volledig hersteld, maar ik voel het nog steeds tintelen als ik eraan denk of als ik een film zie waarin iemand bekneld dreigt te raken. Voor mij was die gebeurtenis mijn eerste contact met de Arbeidsinspectie, met de bedrijfsarts en met de veiligheidsman. Dat ik in één klap van een roekeloze jongere in een veiligheidsbewust en bedachtzaam figuur was veranderd, deed vooral mijn vader deugd. En zelf heb ik daar uiteindelijk ook baat bij gehad."
Je zit nu op projecten maar geeft ook trainingen. Hoe heeft dat ongeval je geholpen?
Hans: "Ik heb een goed verhaal erbij en ben 'ervaringsdeskundige' op traumagebied. Het heeft gemaakt dat ik slachtoffers beter begrijp en ze misschien iets beter kan begeleiden. De rust die het bij me heeft gebracht heeft me de bijnaam 'de ijsbeer' bezorgd. Ik heb heel veel ongevallen gezien en hoe groter de paniek en de dreiging om me heen, hoe rustiger ik word. De mensen in mijn omgeving begrijpen dat niet altijd, maar ik blijf nuchter nadenken. Als er een tankwagen op zijn kant ligt dan is dat een heel goed moment om aan de koffie te gaan. Ik verdedig die bedachtzaamheid bij al mijn trainingen. Behalve dat moet je altijd blijven communiceren: dan kom je erachter dat ook anderen nadenken. Tenslotte onderscheiden wij ons van de dieren doordat we zulke goede hersentjes hebben. Dát maakt ons succesvol. Helemaal als we samenwerken. Het woord 'team' is een acroniem: Together Everyone Achieves More. Praten lijkt simpel, maar je moet dat ook kunnen in emotionele situaties. Helaas communiceren mensen meer via hun smartphone dan rechtstreeks met elkaar. Ze hebben de rust er niet meer voor. Ik heb een collega die tegen een burn-out aan zat ooit eens gevraagd hoe lang geleden het was dat hij een half uur lang buiten naar de blaadjes aan de bomen had gekeken. Toen hij dat daadwerkelijk had gedaan moest hij bekennen dat het best rustgevend was. Dan heb ik toch wat bereikt."
Is het helpen van anderen je hoofddoel?
Hans: "Je kunt het zien als mijn roeping. Tegen de dominee heb ik wel eens gezegd dat ik zijn werk best wilde overnemen. Tot ik hoorde wat hij verdiende. Dan maar liever HVK, haha. Ik ben er een groot voorstander van om mensen te laten doen waar ze goed in zijn en wat ze leuk vinden, ook als dat niet helemaal in hun functieprofiel past. Mensen worden daar écht gelukkiger van. Ik pak op wat me voor de voeten komt en word gelukkig van het contact met anderen, zó zelfs dat ik het elke keer weer jammer vind als een project eindigt en ik afscheid moet nemen van de grote vriendengroep die er is ontstaan. Maar ja, die bouwen we snel genoeg weer op in het volgende project. Misschien dat ik ooit naar wat meer vastigheid ga verlangen, maar voorlopig red ik me best. Eerst even de verbouwing van de A-pier op Schiphol veilig afronden."
(MC)