Een klein duwtje met grote gevolgen!

Dan heb ik het gelukkig niet over een ongeval bij het werken op hoogte. Nee, ik wil jullie op een praktische wijze meenemen in de wereld van nudging. Na het lezen van dit artikel:

-    weet je wat nudging betekent en hoe het werkt;
-    ken je praktische voorbeelden van nudging in relatie tot veiligheid;
-    weet je hoe je dit zelf kunt toepassen.

Wat is nudging?

Nudges zijn eigenlijk kleine duwtjes in de rug om gewenst gedrag te bevorderen. Zo kent iedereen wel de vlieg in het urinoir of de bedrijfskantines waar de gezonde voeding op ooghoogte staat. Maar er zijn ook minder bekende voorbeelden zoals gemeentes die kleine tuintjes aanleggen rondom afvalcontainers, zodat mensen de zakken niet meer naast de containers zetten.
Afvaltuintjes (c) Marc Bolsius

Of het overduidelijke voorbeeld op de tweede foto. Maar moeten we nu echt alle (rol)trappen in gaan richten als hieronder om mensen te trap te laten nemen? Nee hoor, dat lijkt me een beetje ‘overdone’! Maar het is goed om je bewust te zijn van de mogelijkheden, ook op het gebied van veiligheid.
Roltrack (c) Marc Bolsius
Beeld: © Marc Bolsius

Hoe werkt nudging?

Om te kunnen begrijpen hoe nudging werkt, neem ik je eerst mee naar ons brein. Ons brein bestaat namelijk uit verschillende delen, waarbij er onderscheid wordt gemaakt tussen de zaken die we bewust doen en het onderbewuste. Iedereen herkent het wel, je bent aan het autorijden en realiseert je ineens dat je een deel van de rit er niet helemaal bij was met je gedachten. Dit komt voort uit het onbewuste deel van je brein, waar ruim 95% van alle handelingen uit voorkomt.

Met nudging spelen we in op dit onbewuste gedrag. Het mooiste voorbeeld vind ik nog wel van een hogeschool waarbij de hoofdingang bestaat uit twee deuren. Op een dag wordt er als experiment één van deze deuren voorzien van het teken voor de man (♂) en op de andere deur komt het teken van een vrouw (♀). Studenten die al jarenlang dag-in-dag-uit deze deuren gebruiken, kiezen vervolgens onbewust de deur die past bij hun geslacht. Volgens mij was er toen nog geen sprake van een genderneutrale deur, maar dat even terzijde. Het meest bijzondere vind ik dat je op beeld ziet dat ze hun gedrag aanpassen en zich pas daarna letterlijk aan het hoofd krabben en zich bewust zijn van hun actie.
Nu we dit weten, kan ik ook wel aangeven dat het voorbeeld van de atletiekbaan rondom de trap niet echt inspeelt op onbewust gedrag. Dit heeft meer te maken met ‘fun’ dan met het beïnvloeden van onbewust gedrag. Ik heb hem wel als voorbeeld aangeduid, maar dit is dus niet helemaal hoe nudging bedoeld is.

Praktische voorbeelden van nudging in veiligheid

Waarschijnlijk lees je dit artikel niet alleen voor het begrijpen van de theorie, maar ik verwacht dat je ook wel behoefte hebt aan een aantal praktische voorbeelden. Ik heb hieronder een aantal voorbeelden verwerkt uit mijn eigen praktijk of die eerder gedeeld zijn door andere experts.

Formule 1-headset
Een bedrijf in de papiersector heeft formule 1-headsets aangeschaft om mensen te stimuleren om gehoorbescherming te dragen. Dit werd gedaan nadat het bedrijf allerlei andere initiatieven had genomen die helaas niet het juiste resultaat gaven. De directeur ging in gesprek met de medewerkers en vroeg hen wat hun hobby’s waren en wat ze in het weekend deden. Hij kreeg van een aantal medewerkers hierop het antwoord: autoracen. Met de aanschaf van de formule 1-headsets, waarbij zowel gehoorbescherming als communicatie mogelijk was, werd het doel direct bereikt.

Rijbanen en haaientanden in een warehouse

Een logistiek dienstverlener had veel last van medewerkers die nogal kriskras door het magazijn reden op de heftrucks. Nadat ze een middenlijn op de ‘hoofdbanen’ en haaientanden bij de stellingpaden hadden geplaatst, werd het rijgedrag aanzienlijk beter. Een relatief eenvoudige aanpassing, die voor iedereen duidelijk is.

Sociale invloeden

Je kunt ook aanspraak maken op sociale invloeden. De meeste mensen zijn nu eenmaal kuddedieren en volgen graag het gedrag van anderen.  Zo zie je in hotels regelmatig bordjes in de badkamer waarop staat aangegeven dat een groot deel van de hotelgasten hun handdoek hergebruikt. Je kunt dit ook toepassen in je communicatie rondom het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen: “99% van al je collega’s bij bedrijf X dragen een veiligheidsbril bij activiteit y. Bij welke groep wil jij horen?” Hoe persoonlijker en specifieker je het maakt, hoe meer effect je hiermee kunt bereiken.  

Beschikbaar stellen van PBM’s

Als we het hebben over persoonlijke beschermingsmiddelen, dan is het ook heel effectief om deze beschikbaar te stellen op de plek waar deze nodig zijn. Klinkt hartstikke logisch toch? Maar dan bedoel ik ook écht op die plek die logisch is in het proces en bijvoorbeeld op ooghoogte. Soms is het ook geen onwil van mensen om geen persoonlijke beschermingsmiddelen te dragen, maar zijn ze het gewoonweg ‘even vergeten’ en is ‘terug naar het magazijn voor een helm’ een te grote drempel. Door ze juist op de plek beschikbaar te stellen waar ze nodig zijn, kun je dit wegnemen. Lukt dit niet, kijk dan eens of het effect heeft om juist op die plek een kleine reminder toe te voegen in de vorm van een sticker of pictogram.

Zones op de vloer aangeven met kleur

Ook met kleuren op de vloer kun je veel doen. Zo worden vloeren van operatiekamers veelal voorzien van verschillende kleuren om zones aan te geven of worden de looppaden in magazijnen voorzien van een andere kleur dan de rijpaden . Dit kun je ook toepassen bij risicovolle machines, waarbij verdere afscherming of beveiliging niet mogelijk is. Of door de vloer onder een branddeur te markeren. Geef op deze manier op de vloer aan in welk gebied je extra alert moet zijn.  

Afstand houden

In de huidige maatschappij, waarbij afstand houden een norm is, komt nudging natuurlijk ook veel voor. Hoe duidelijker, hoe beter. Zo blijken cirkels waar mensen op moeten gaan staan veel beter te werken dan vakken.

Hoe zelf toe te passen?

Wil je hiermee aan de slag? Volg dan onderstaande stappen:
Bepaal het gedrag dat je wilt veranderen
Ga na waarom mensen dit gedrag vertonen
Bedenk praktische oplossingen
Experimenteer!
Bepaal het gedrag dat je wilt veranderen
Bepaal eerst het specifieke gedrag dat je wilt veranderen. Wat is het probleem dat je opgelost wilt hebben? Hoe ziet dit gedrag er specifiek uit? Op welke locatie komt dit gedrag naar voren? Is dit op andere plekken ook het geval? Wanneer vertonen mensen dit gedrag? Is het een bepaalde groep die dit gedrag laat zien?
Ga na waarom mensen dit gedrag vertonen
Welke factoren in de omgeving lokken dit gedrag uit? Wat is het voordeeltje voor de medewerker om dit gedrag te vertonen? Gaat het sneller, eenvoudiger of kost het minder moeite? Je kunt dit inventariseren door het simpelweg aan de medewerkers te vragen (live op de vloer of anoniem via een enquête).
Bedenk praktische oplossingen
Is het gedrag dat je wilt veranderen duidelijk en weet je waarom mensen dit gedrag vertonen? Ga dan praktische oplossingen bedenken. Met welke aanpassingen in de omgeving kun je het gewenste gedrag uitkokken?
Experimenteer!
Experimenteer met de bedachte aanpassingen om te kijken wat werkt in jullie situatie. Probeer dit heel praktisch te houden met kleine aanpassingen. Kijk eerst wat het gedrag is van de eerste 20-30 mensen in de bestaande situatie en kijk na de aanpassing bij hetzelfde aantal personen of het gedrag veranderd is. Werkt je experiment? Helemaal super! Het is dan wel goed om na verloop van tijd nogmaals te kijken of het gedrag blijvend veranderd is. Werkt het niet? Dan is je experiment ook geslaagd, want je weet nu dat dit niet werkt. Kijk dan welke andere mogelijkheden er zijn.

Wil je binnen je organisatie aan de slag met veilig werken? Met De Safety Coach help ik bedrijven met een creëren van een gezonde en veilige werkplek. Dit doe ik door het opzetten van veiligheidsprogramma’s en het geven van trainingen op het gebied van veiligheidsbewustzijn en leiderschap in veiligheid.

Ook heb ik een gratis ebook geschreven, waarin ik 8 tips geef om veilig gedrag te stimuleren binnen bedrijven.

Bronnen:
1: © Marc Bolsius
https://www.straatbeeld.nl/nieuws/140519/tuintjes-tegen-afval-naast-ondergrondse-containers
2: https://www.marketingfacts.nl/berichten/nudging-onbewust-gedrag-bewust-beinvloeden
Home
Cookies zijn essentieel voor een goede werking van deveiligheidskundige.nl. Door op oké te klikken geeft u toestemming voor het gebruik van cookies op deze website.