Staalfabrikant Tata Steel buigt voor de asbestslachtoffers die bij het bedrijf gewerkt hebben. Voormalige werknemers of nabestaanden hoeven geen langdurige procedures meer te volgen om een schadevergoeding te krijgen. Ook gaat het bedrijf recent afgewezen zaken opnieuw bekijken.
Esther Lüschen, dochter van asbestslachtoffer Willem Gerritsen, is dankbaar voor het besluit van Tata Steel. ‘Precies wat Willem zou hebben gewild.’ Tata Steel heeft met het Instituut Asbestslachtoffers (IAS), dat is opgericht door de sociale partners en de overheid en bemiddelt tussen asbestslachtoffers en werkgevers, afgesproken dat voortaan elke zaak binnen een half jaar afgerond moet zijn. Het bedrijf bevestigt deze radicale ommezwaai in zijn beleid. Een woordvoerder zegt dat er sprake is van ‘een meer menselijke aanpak, en minder technocratisch’.
Dit voorjaar bleek uit onderzoek van de Volkskrant dat Tata Steel de afhandeling van de zaken van asbestslachtoffers van het bedrijf nodeloos vertraagde. Dit terwijl rechters, onafhankelijke deskundigen en Tata zelf meermalen hebben vastgesteld dat werknemers van het voormalige Hoogovens zijn blootgesteld aan asbest – direct en indirect. Van alle grote bedrijven waar dit het geval is geweest, is Tata Steel het traagst met het afhandelen van deze zaken. ‘Een koploper in negatieve zin’, werd het bedrijf genoemd. Het bedrijf weersprak toen deze kritiek, en noemde het eigen beleid ‘ruimhartig’ en ‘zorgvuldig’.
Lees ook: Noord-Holland kritisch op Roadmap 2030 Tata Steel
Als eerste heeft Tata Steel nu geschikt met de families van twee oud-werknemers van het bedrijf, Gerritsen en Huijbens. Deze nabestaanden, die in een rechtszaak tegen Tata Steel verwikkeld waren, krijgen een schadevergoeding van 60 duizend euro en laten weten zeer verheugd te zijn met de nieuwe opstelling van het bedrijf.
Willem Gerritsen overleed eind 2017 aan asbestkanker. Hij werkte 25 jaar bij Tata Steel, onder meer in hallen waar asbest vrijkwam. Tata Steel wees de aansprakelijkheid voor zijn dood af. Nu de zaak is geschikt heerst ‘een enorme euforie’ bij de kinderen van Gerritsen. ‘En niet alleen vanwege Willem’, zegt dochter Esther Lüschen. ‘Alle nabestaanden van asbestslachtoffers kunnen hier de vruchten van plukken. Dat is precies wat Willem, als vakbondsman, zou hebben gewild. Dit is een fatsoenlijke regeling. We hoeven niet tien jaar lang te procederen. Daar zijn we heel dankbaar voor.’
120 claims
Het bekendste voorbeeld van een lang slepende juridische procedure is de zaak van voormalig Tata-werknemer Siem Strootman, die tien jaar moest procederen voor een schadevergoeding. Uiteindelijk kregen zijn nabestaanden in 2015 van het gerechtshof in Amsterdam gelijk – Strootman zelf was al in 2008 overleden.
Sinds 1995 zijn er zo’n 120 claims ingediend van asbestslachtoffers die bij Tata Steel hebben gewerkt. Uit vertrouwelijke cijfers van het IAS van 2007 tot begin 2018 blijkt dat Tata Steel in de helft van de zaken de aansprakelijkheid voor de kankerpatiënten afwees. Tata zelf zegt dat het in de afgelopen tien jaar 56 claims ontving, waarvan het bedrijf er tien heeft erkend. Tata kan geen inschatting geven hoeveel de nieuwe regeling het bedrijf gaat kosten.
Een woordvoerder van Tata Steel zegt dat het bedrijf voortaan niet ‘standaard’ meer een eigen onderzoek begint naar asbestslachtoffers. ‘We werken aan een lijst met risicogebieden. Na vaststelling dat de betreffende persoon – langere tijd – in een risicogebied werkzaam is geweest, keren we de door het IAS vastgestelde vergoeding uit.’
Bob Ruers, als advocaat voorvechter op het gebied van asbestslachtoffers en voormalig Eerste Kamerlid namens de SP, spreekt van ‘een historische overwinning’ voor asbestslachtoffers. ‘Hier hebben we heel lang voor gepleit, dat er collectieve regelingen komen’, zegt hij. ‘Tata Steel is nu in gaan zien dat hun houding moest veranderen, zeker omdat het aantal asbestclaims in de toekomst flink toe zal nemen.’
Grafiet- en stofregens
Tata Steel ligt ook al een jaar onder vuur vanwege overlast door zogeheten grafiet- en stofregens voor omliggende dorpen zoals Wijk aan Zee, de uitstoot van schadelijke stoffen en het mogelijk overtreden van Europese normen. Omwonenden menen dat de staalfabrikant veel te weinig doet om hen te behoeden voor deze overlast.
Lees ook: 'Grafietregens Tata schadelijk voor de gezondheid van jonge kinderen'
Alle onrust over het bedrijf heeft er volgens nabestaande Esther Lüschen voor gezorgd dat Tata Steel niet anders kon dan ‘ons tegemoet te komen’. ‘Er waren de nodige omwonenden die jarenlang de stank en uitstoot tolereerden omdat er familieleden bij de fabrieken werken of werkten’, meent Lüschen. ‘Maar als dan ook blijkt dat Tata Steel niks voor hen doet als ze slachtoffer worden van asbest, dan houdt het een keer op met de loyaliteit. Dat pikken de mensen niet meer.’
Vertegenwoordigers van Tata Steel gingen na de publicatie in de Volkskrant dit voorjaar in gesprek met het Instituut Asbest Slachtoffers (IAS) over de opstelling van het bedrijf tegenover oud-werknemers die het zogeheten mesothelioom hebben gekregen – kanker veroorzaakt door asbest. Volgens een woordvoerder van Tata Steel heeft de persoonlijke bemoeienis van Tata Steel-directeur Hans van den Berg er vervolgens mede voor gezorgd dat de aanpak van het asbestdossier totaal is veranderd. Hij bleek niet op de hoogte te zijn van de wijze waarop het bedrijf met de oud-werknemers met asbestkanker omging.
Vorig jaar overleden 625 mensen* in Nederland aan de gevolgen van mesothelioom. Daarmee is 2018 voorlopig het jaar waarin de meeste slachtoffers vielen. Het is een verdubbeling ten opzichte van 1990, toen er 288 slachtoffers waren. Onderzoekers verwachten de komende achttien jaar nog ongeveer negenduizend doden door asbestkanker.
* Opmerking redactie IAS: In het artikel staat dat vorig jaar 625 mensen in Nederland aan de gevolgen van mesothelioom overleden. CBS meldt dat dit er 524 waren.
Bronnen: Volkskrant en IAS