De grafietregens in de regio IJmond, veroorzaakt door Tata Steel, bevatten zware metalen en zijn schadelijk voor de gezondheid van jonge kinderen. Het gaat vooral om de uitstoot van lood, mangaan en vanadium, zogeheten zeer zorgwekkende stoffen.
Dat is de conclusie van een onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) naar de grafietregens. Met name in Wijk aan Zee, dat onder de rook van de fabriek ligt, zijn deze stofregens een bron van overlast. In het najaar van 2018 leidde dit tot veel klachten en onrust in het kustdorp.
De overlast ontstaat bij de verwerking van restproducten op het terrein van Tata Steel. Het Amerikaanse bedrijf Harsco is hiervoor verantwoordelijk. Harsco verwerkt zogeheten slak, een restproduct dat overblijft bij het maken van staal. Dit wordt in grote pannen gegoten. De slak werd eerst gekoeld gegoten, maar bij de nieuwe werkwijze wordt ze warm afgegoten, waarbij geregeld enorme stofwolken vrijkomen, onder meer met grafiet. Begin dit jaar onthulde de Volkskrant dat het bedrijf twee jaar lang, van 2014 tot begin 2016 illegaal, zonder de vereiste omgevingsvergunning werkte.
Dorpsraad
De dorpsraad van Wijk aan Zee zegt het RIVM-rapport ‘zeer heftig’ te vinden. ‘Dit betekent dat het echt op moet houden’, aldus Linda Valent namens de dorpsraad. ‘Er moet een plan komen van Tata Steel waardoor het onmiddellijk ophoudt, en niet binnen tien jaar.’ De dorpsraad vindt dat Tata Steel (het voormalige 'Corus' / Hoogovens) 'weinig ambitie' toont in de verbeteringsplannen die het staalbedrijf donderdag bekendmaakte. 'Tata stoot willens en wetens al jarenlang zware metalen uit waardoor onze kinderen hersenschade en andere lichamelijke problemen kunnen oplopen', reageert de raad. 'Dat noemt het bedrijf overlast. Wij noemen dat onverantwoord ondernemen.'
Onderzoek
Het RIVM schrijft in het onderzoek dat ‘langdurige (lage) blootstelling aan lood leidt tot neurologische ontwikkelingsstoornissen’. ‘Voor deze effecten zijn kinderen het gevoeligst omdat hun hersenen en zenuwstelsel nog in ontwikkeling zijn.’
Het onderzoek is gedaan aan de hand van veegmonsters, waarmee de blootstelling via de huid en oraal via hand-mondcontact is geschat. De mogelijke gezondheidsrisico’s door het inademen van de grafietregens is niet onderzocht door het RIVM.
Tata Steel
Tata Steel kondigt in een reactie aan ‘per direct extra maatregelen’ te nemen om grafietuitstoot in de omgeving ‘maximaal’ te voorkomen. Al eerder is de bouw van een hal in werking gezet en het productieproces aangepast. Ondanks de aanhoudende dwangsommen, opgelegd door de provincie Noord-Holland, ging de uitstoot gewoon door.
Lees ook:
Onderzoek Tata Steel: risico's grafiet 'waarschijnlijk' gering
Status emissies Tata Steel en Harsco
Bronnen: Volkskrant, Zembla en RIVM