'De chemiesector loopt achter bij het verplicht testen van chemicaliën. Daardoor is niet duidelijk of veelgebruikte stoffen gevaar inhouden voor werknemers in de chemie en voor consumenten.'
Dat stelt de milieukoepel European Environmental Bureau (EEB) in Brussel in een dinsdag gepubliceerde evaluatie. Het bureau baseert zich op onderzoek van Bund, een Duitse milieuorganisatie, van honderden chemische substanties met de vraag of die voldoen aan de regels van de Europese richtlijn voor de verplichte registratie van chemische stoffen REACH. Volgens EEB werkt de richtlijn, die mens en milieu beter moeten beschermen tegen de risico's van chemische stoffen, onvoldoende.
Al in 2014 stelde de Duitse overheidsinstantie Umwelt Bundesamt dat de dossiers voor 940 stoffen onvolledig zijn. Die stoffen worden geproduceerd dan wel gebruikt door meer dan 5000 bedrijven in Europa. Het is onduidelijk wat de stand van zaken nu is, maar volgens Bund zijn de dossiers in ieder geval voor 41 stoffen sinds 2014 ongewijzigd, dus niet aangevuld.
In Nederland 68 bedrijven
Bij het gebruik van een of meer van die 41 onvolledig beschreven stoffen in Europa zijn volgens Bund binnen de EU 654 afzonderlijke bedrijven betrokken, met tal van grote namen uit de chemie zoals Bayer, Solvay, BP en Basf.
In Nederland gaat het om 68 bedrijven. Dat zijn in Nederland actieve buitenlandse bedrijven, zoals het Saoedische chemieconcern Sabic met fabrieken in Geleen en Bergen op Zoom en het Amerikaanse Dow Benelux in Terneuzen, maar ook Nederlandse multinationals als Nouryon (het voormalige AkzoNobel Specialty Chemicals) en DSM.
Europees agentschap gaat haast maken
Het Europese agentschap voor chemische stoffen (Echa) in Helsinki, dat als enige bepaalt of een chemische stof in de EU markttoegang krijgt of niet, erkende al vorig najaar dat tussen een derde en twee derde van de dossiers van veelgebruikte chemicaliën niet voldoen aan de eisen omdat ze onvolledig zijn. Soms is daarbij sprake van ontbrekende testinformatie.
Een belangrijke reden dat veel dossiers rammelen is volgens Echa dat er alleen dierproeven gedaan mogen worden als er geen alternatieven zijn. Maar als het gaat om het testen of stoffen zware, chronische effecten op de volksgezondheid hebben, is er geen alternatief voor dierproeven.
Echa zei eerder dat het in 2019 prioriteit geeft aan het op orde brengen van de dossiers. Een woordvoerder stelde maandag dat het nu bij zo’n kwart van de veelgebruikte stoffen, oftewel 1100 van de 4500 chemicaliën in deze categorie, heeft gecontroleerd of producenten volledige en correcte testinformatie hebben aangeleverd.
Het agentschap heeft echter besloten de controles vanwege rammelende dossiers op te voeren. Het agentschap dacht bij het begin van zijn werkzaamheden hooguit 5% van de dossiers te moeten controleren, maar gaat de lat nu op 20% leggen, zo stelt de woordvoerder. In 2027 wil Echa alle geregistreerde stoffen hebben gescreend. Om extra hard te trekken aan de controles, heeft het agentschap een reorganisatie doorgevoerd. Er is geen geld om meer mensen aan te nemen.
Branche werkt aan verbeterplan
De Europese branchevereniging van chemiebedrijven Cefic reageert als volgt: 'De Europese chemische industrie maakt dagelijks werk van de uitvoering van REACH. We nemen de bevindingen van ECHA dat de kwaliteit van de gegevens in een aantal REACH-dossiers moet worden verbeterd serieus en zullen volledige transparant zijn over onze acties om dit te verbeteren. De sector werkt actief samen met ECHA en de Europese Commissie om vast te stellen op welke gebieden verbeteringen nodig zijn,' aldus Marco Mensink, directeur-generaal van Cefic.
Nouryon, vroeger van AkzoNobel, is verbaasd over de EEB-claim dat het dossier van drie door het concern gebruikte stoffen niet op orde zou zijn. Het stelt dat 'het geen reden heeft te geloven dat de verschafte gegevens rond die stoffen niet op orde is'.
DSM neemt de melding van een onvolledig dossier bij de registratie met de stof methylacetaat — gebruikt op in een fabriek in het Duitse Grenzach — serieus. 'We weten van de kwestie en zoeken nu uit waarom dit specifieke dossier niet compleet is', reageert een woordvoerder. 'Dossiers zijn vaak complex, niet alleen voor ons maar voor de hele industrie.'
Ook onderzoek EU-landen verloopt traag
Begin vorige maand publiceerde EEB eveneens een rapport over het gebruik van omstreden chemische stoffen in de Europese industrie. Dat richtte zich op de handhaving van de Reach-regels door de nationale autoriteiten. De EU-lidstaten moeten overtredingen aanpakken.
Maar een in 2012 door EU-landen gestart onderzoek naar de gezondheids- en milieurisico’s van een aantal van de onder Reach geregistreerde stoffen blijkt traag te lopen, zo concludeerde EEB in een rapport van 2 april 2019.
Het blijkt dat van de 352 ‘verdachte’ chemische stoffen er per december 2018 slechts 94 door EU-lidstaten zijn beoordeeld.
Bronnen: Financieel Dagblad, DeTijd en VNCI