Bestuurders van grote voertuigen moeten een alarmknop krijgen waarmee zij treinmachinisten kunnen waarschuwen als hun voertuig het spoor blokkeert. Dat adviseert de Onderzoeksraad voor Veiligheid in een rapport naar aanleiding van het treinongeluk in Dalfsen eerder dit jaar. Een trein botste toen op een hoogwerker die vaststond op de overweg.
De machinist kwam om het leven en twee passagiers raakten gewond. Spoorbeheerder Prorail zou ervoor moeten zorgen dat dat alarmeringssysteem er komt. Dankzij die alarmering bij een dreigende botsing kunnen machinisten in elk geval op tijd de cabine verlaten.
In Dalfsen had de machinist te weinig tijd om te anticiperen op de hoogwerker toen hij deze zag.
Betere instructies
Verder moet Prorail volgens de Onderzoeksraad zorgen voor betere informatie en instructies bij overwegen. Dat is nodig om duidelijk te maken of zware en langzame voertuigen zonder gevaar kunnen oversteken. Ook valt er winst te behalen wanneer Prorail en lokale wegbeheerders beter samenwerken bij het beoordelen van de risico’s op ongevallen bij overwegen.
Bescherming machinist
Uit het onderzoek blijkt dat de machinist bij dit ongeval, net als bij soortgelijke ongevallen, onvoldoende tijd had om een vluchtpoging tijdig te kunnen afronden. Het is niet duidelijk geworden of de machinist bij dit ongeval een poging heeft gedaan om vanuit de cabine naar het reizigerscompartiment te vluchten. De machinist kon, vanwege de snelheid van de trein en een onoverzichtelijke boog in het spoor, het ongeval pas vier seconden voor de botsing zien aankomen. De crashconstructie van de cabine van een trein is niet bestand tegen de krachten die vrijkomen bij een zware botsing zoals in Dalfsen het geval was. De norm voor botsbestendigheid gaat ook niet uit van dergelijke zware botsingen. Daarnaast maakte de trein die betrokken was bij het ongeval in Dalfsen deel uit van een serie van 88 treinen waarbij de crashconstructie in de cabine lasgebreken vertoont, waardoor de botsbestendigheid lager ligt. Bij het ongeval in Dalfsen waren de krachten echter dermate groot dat ook een cabine zonder lasgebreken zou zijn bezweken.
Winsum
Wanneer een trein ontspoort en kantelt zijn de gevolgen groot. Recent ontspoorde in Winsum een reizigerstrein die met een beladen vrachtwagen was gebotst en raakten inzittenden van de trein gewond. Anders dan bij de botsing in Dalfsen betrof het hier een onbewaakte spoorwegovergang en was de snelheid van de trein lager. Ook dit ongeval laat zien dat overwegen risicovolle onderdelen zijn van de infrastructuur. Beide ongevallen onderstrepen hoe belangrijk het is dat bij het beoordelen van de veiligheid van overwegen rekening gehouden wordt met de aard van het kruisende wegverkeer en de mogelijke gevolgen van een overwegaanrijding.
Aanbevelingen
Naast de instructies bij overwegen en betere samenwerking tussen ProRail en lokale wegbeheerders beveelt de Onderzoeksraad ProRail aan een procedure in te richten om overweggebruikers, die zonder extra informatie niet veilig kunnen oversteken, de mogelijkheid te geven dit binnen een redelijke termijn alsnog te doen. Ook bestuurders van bijzondere voertuigen moeten zich extra bewust zijn van de risico’s van het oversteken van een overweg en daarop gewezen worden in onder meer opleidingen en huurcontracten. De Raad beveelt ProRail aan ervoor te zorgen dat er een alarmeringsmogelijkheid komt, waarmee een overweggebruiker in problemen alarm kan slaan en dat machinisten gewaarschuwd worden voor een geblokkeerd spoor. Tot slot beveelt de Raad de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu aan om de huidige norm voor botsbestendigheid aan te scherpen, omdat machinisten bij een dreigende botsing er niet op kunnen rekenen dat zij tijd hebben om uit de cabine te vluchten. Het effect van een dergelijke aanscherping van de norm is – vanwege de lange levensduur van treinen – pas op termijn te verwachten. Volgens de Onderzoeksraad valt op korte termijn veiligheidswinst te boeken door maximaal in te zetten op het tegengaan van overwegbotsingen met zware voertuigen.
Dat zijn de belangrijkste aanbeveling uit het onderzoekrapport naar het treinongeval in Dalfsen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Ieder jaar overlijden ongeveer tien tot vijftien mensen door ongelukken op overwegen. De afgelopen decennia is het aantal flink teruggedrongen, maar de laatste jaren stagneert de afname. Voor de Onderzoeksraad voor Veiligheid vormde de treinbotsing in Dalfsen aanleiding te onderzoeken of uit dat ongeval lessen zijn te trekken die kunnen bijdragen aan verbetering van overwegveiligheid in het algemeen.
Andere landen
De zeer langzaam rijdende hoogwerker kon niet snel genoeg de spoorweg over toen het signaal kwam dat er een trein naderde. De bestuurder van de hoogwerker had ook geen tijd of mogelijkheid meer om ProRail of de machinist van de trein te waarschuwen.
In andere Europese landen, zoals het Verenigd Koninkrijk zijn zulke voorzieningen wel aanwezig. Als aanbeveling schrijft de raad daarom in haar rapport dat ProRail ervoor moet zorgen dat er een alarmeringsmogelijkheid komt, waarmee direct alarm geslagen kan worden en machinisten een waarschuwing krijgen bij een geblokkeerd spoor.
ProRail
ProRail laat in een reactie weten de aanbevelingen te omarmen. De spoorbeheerder wil de bestaande overwegen veiliger maken, maar stipt wel aan niet de enige te zijn die hierin een rol speelt.
"Om overwegen veiliger te maken hebben we de samenwerking met wegbeheerders en spoorwegondernemingen hard nodig. Hiervoor maken we gebruik van innovaties. Ook blijven we mensen continue vertellen hoe ze zo veilig mogelijk oversteken", aldus ProRail in een verklaring.
Verder is het aantal ongevallen op overwegen sinds 2000 sterk verminderd. De meeste ongelukken gebeuren volgens ProRail op beveiligde overwegen door onveilig gedrag van de weggebruiker.
Risicogroepen
Ook koepelorganisatie Transport en Logistiek Nederland (TLN) stelt dat de veiligheid op de weg altijd voorop staat. "Maar het lijkt ons wel slim om te kijken welke voertuigen tot de risicogroep behoren", aldus een woordvoerder. Nederland telt 150.000 vrachtwagens. "Het lijkt ons vooral zinvol om langzame voertuigen, of grote voertuigen die vaak worden gebruikt bij werkzaamheden aan het spoor te voorzien van zo'n alarmering."
TLN zegt graag om de tafel te gaan zitten met andere partijen om de mogelijkheden te bespreken.
Publicaties van de Onderzoeksraad voor Veiligheid:
Persbericht nav afgerond onderzoek OvV
Rapport Botsing tussen reizigerstrein en hoogwerker in Dalfsen
Bijlage B bij Rapport Dalfsen
Aanbevelingen Botsing Dalfsen
NOS-beelden
Bronnen: NU.nl en OvV