Ondanks grote zorg over de risico’s worden enkele tientallen verdachte chemische stoffen binnen de EU nog steeds onbelemmerd toegepast in consumentenproducten. Lidstaten van de EU slagen er niet in om binnen een redelijke termijn beschermende maatregelen te nemen met het oog op de volksgezondheid.
Dit schrijft het European Environmental Bureau EEB, een in Brussel gevestigde koepel van milieuorganisaties in Europa, in een rapport dat deze week verscheen (Report: Substance evaluation under REACH). Het EEB heeft onderzocht hoe ver de lidstaten van de EU zijn met de veiligheidscontroles en de eventuele maatregelen rond honderden chemische stoffen die verdacht worden van riskante bijwerkingen zoals kanker en vruchtbaarheidsproblemen. Ook moeten op grond van Europese wetgeving de milieurisico’s worden meegewogen.
Sinds 2012 zijn er 352 chemische stoffen als ‘verdacht’ aangemerkt. Daarvan zijn er per december 2018 pas 94 beoordeeld. Bijna de helft van die stoffen (46) werd in die zeven jaar als onveilig voor mens of milieu beschouwd bij de huidige commerciële toepassing. In alle gevallen zouden er beschermende maatregelen moeten worden getroffen. Maar volgens de Europese milieukoepel er is bij 34 van de 46 stoffen nog niets gedaan. Twee van de nog onbeoordeelde stoffen moeten door Nederland worden onderzocht. De reden zou zijn dat er te weinig geld is voor onderzoek naar mogelijke maatregelen. Ook zouden ambtenaren onvoldoende gegevens krijgen van fabrikanten.
Risicovol
Het gevolg is, volgens het EEB, dat de industrie legaal jaarlijks miljoenen tonnen risicostoffen kan toepassen in producten. In de EU zijn ongeveer 22.000 chemische stoffen geregistreerd voor gebruik in de industrie. De aanlevering van informatie door de industrie verloopt moeizaam, aldus het EEB. Het kost lidstaten 7 tot 9 jaar om de gegevens binnen te krijgen, daarna volgt een traject van nog eens 5 tot 7 jaar om maatregelen te formuleren. In het uiterste geval kan dat een verbod zijn op toepassing van risicovolle chemische middelen. “Het kan dus wel 16 jaar duren voordat er maatregelen volgen”, schrijft het EEB.
Een van de stoffen die nog wachten op een grondige controle is titaandioxide, dat op grote schaal wordt toegepast in consumentenproducten. Vermoed wordt dat de stof kankerverwekkend is en het DNA bij mensen beschadigt. Ook trifenylfosfaat, een vlamvertrager, waarvan wordt aangenomen dat de stof de hormoonhuishouding bij mensen ontregelt, wordt volgens het EEB nog volop – en legaal – toegepast, hoewel er zorgen zijn. De stof wordt in vrij grote hoeveelheden gebruikt in auto’s, schoollokalen, huiskamers en kantoren en staat al zes jaar op een prioriteitenlijst voor risicoanalyse.
Allergische huidreacties
Van de 46 ‘verdachte’ stoffen moet Nederland er twee beoordelen. Van hexyl salicylate is bekend dat de stof extreem giftig is voor planten en dieren in oppervlaktewater, met langdurig effect. De stof kan bij mensen oogirritaties en allergische huidreacties veroorzaken. Van deze stof wordt jaarlijks in de EU 1000 tot 10.000 ton geproduceerd of geïmporteerd.
Nederland heeft zilver beoordeeld. Daarvan wordt in de EU tot een miljoen ton gebruikt op jaarbasis. Zilver is zeer giftig voor het watermilieu. De EU heeft voor de toepassing van beide stoffen nog altijd geen beperkende maatregelen voorgesteld. "Het duurt binnen de EU veel te lang voordat er actie wordt ondernomen", zegt de Nederlandse milieutoxicoloog Helene Loonen, een van de auteurs van het EEB-rapport.
Tatiana Santos, chemicaliënexpert van het EEB, vindt het onderzoek ‘zorgwekkend’. "Miljoenen tonnen gevaarlijke stoffen worden onveilig gebruikt in producten en komen in het milieu terecht. En het kan meer dan tien jaar duren voordat ambtenaren ons beschermen, vooral doordat bedrijven onvoldoende informatie verstrekken. Het is duidelijk dat in de EU chemische stoffen te makkelijk op de markt komen." Volgens Santos moet er een hogere drempel worden opgeworpen voor markttoegang en moeten ambtenaren in de lidstaten een hogere prioriteit geven aan chemische veiligheid.
Bron: Trouw