De begrotingsgesprekken zijn in België nog volop aan de gang, maar een meerderheid binnen de federale regering is wel al gewonnen voor het afschaffen van het ziektebriefje voor korte afwezigheden tot twee of drie dagen, zo meldde De Morgen dinsdag. Daarmee haalt Lode Godderis, professor arbeidsgeneeskunde (KU Leuven) en ceo van de Externe dienst voor preventie en bescherming op het werk (Idewe), eindelijk zijn gram. Begin dit jaar zette hij zijn jarenlange pleidooi voor het afschaffen van het ziektebriefje opnieuw kracht bij in het ‘Voor altijd ziek’-dossier van De Standaard (DeStandaard 2 februari), en nu lijkt het er ook effectief van te komen.
De werkgeversorganisaties staan wel nog op de rem. Volgens Unizo zet een afschaffing de deur ‘wagenwijd open voor de maandagochtendziekte’.
‘Ik begrijp hun bezorgdheid, maar mensen laten zich nu soms al ziek schrijven, ook al kunnen ze werken. Dat is juist het bewijs dat het briefje vandaag niet helpt tegen onterecht verzuim. Het is de perfecte dekmantel, want het is de dokter die het voorgeschreven heeft. En belangrijker: dat briefje staat een gesprek in de weg tussen de werkgever en de werknemer over de reden van de afwezigheid.’
Schiet het ziektebriefje zijn doel voorbij?
‘Als ik te veel gedronken heb en ik ga naar de huisarts met maag- en darmklachten, dan gaat die ook vaststellen dat ik niet kan werken. Wat is daar de meerwaarde van? Maar als iemand zich drie opeenvolgende weken op maandag ziek meldt, kun je daar als leidinggevende wel een gesprek over hebben.’
‘Het is ook belangrijk om te benadrukken dat 90 procent van de mensen geen misbruik zal maken van de afschaffing. Moeten we dan zo’n streng controlesysteem met ziektebriefjes opzetten voor die overige 10 procent?’
Zijn de opbrengsten groter dan de risico’s?
‘Er is al een tekort aan artsen, en dan moeten ze hun tijd nog verdoen met al die nutteloze consultaties voor die ziektebriefjes. Nog een voorbeeld: waarom moet iemand voor iedere migraineaanval naar de huisarts stappen? Die patiënt weet zelf beter dan wie ook hoelang hij of zij nodig heeft om uit te rusten en dan weer te werken. Of er kan afgesproken worden met de werkgever om even van thuis te werken. Zo zou ik dat willen zien in de praktijk.’
Federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) wil zo ook tijd vrijmaken om meer te focussen op het aan het werk helpen van langdurig zieken.
‘Ja, en ik geloof echt wel dat we daarvoor in een momentum zitten. De coronacrisis heeft ons heel veel geleerd. We zagen het verzuim dalen en we zagen dat het eigenlijk ook wel lukt als je mensen ruimte en vertrouwen geeft. Iemand die thuis zit, kun je niet controleren. En toch werkte het. Daar moeten we over nadenken. We moeten vertrouwen geven, het controlerende wat loslaten en de mensen vooral bijstaan in afwezigheid. Voor mij is dat een van de belangrijkste lessen uit de crisis.’
Is er op dat vlak een mentaliteitswijziging nodig?
‘Vroeger moest je bij rugpijn gewoon zes weken platliggen en thuisblijven. Die inzichten zijn geëvolueerd. Werk kan bijdragen tot gezondheid en herstel. Dat moet de grote paradigmashift zijn en daar past het afschaffen van het ziektebriefje ook in.’
‘Als het gaat over ziekte, zie je trouwens nog vaak dezelfde reflex: we moeten controleren en sanctioneren. Onze systemen zijn daar ook voor gemaakt. Terwijl ik die aanpak in geen enkele succesvolle geneeskundige behandeling zie.’
Zijn zowel bedrijven als werknemers klaar voor die shift?
‘Het grote voordeel is dat er nu een krapte is op de arbeidsmarkt. Werkgevers hebben er dus veel baat bij om mensen in dienst te houden en om een inspanning te doen om hen goed te begeleiden.’
‘We mogen er ook niet van uitgaan dat een werkgever hoe dan ook van slechte wil is. Soms lukt het ook met de beste wil van de wereld niet om iemand in dezelfde job weer aan de slag te krijgen. Die realiteit moeten we ook erkennen en dat hoeft ook geen probleem te zijn.’
Binnen de regering gaan er stemmen op om zowel werkgevers als werknemers nog meer te responsabiliseren, zoals met financiële sancties.
‘Ik ben zelf sterker gericht op positieve signalen. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid.’
U bent wel voorstander van de zogenaamde fitnotes, waarbij de huisarts ook aangeeft wat een zieke patiënt wél nog kan doen.
‘Ja, omdat het ook de artsen verplicht om mee na te denken over de mogelijkheden om nog te werken. Dat is wel een responsabilisering. Als arts geef je dan een voorschrift, zoals bij medicatie, en dan is het aan de mensen zelf om dat op te volgen of niet.’
Bron: De Standaard