In het grootste deel van Nederland liggen de concentraties fijn stof en stikstofdioxide onder de Europese normen. Wel zijn er lokaal overschrijdingen van deze normen. Dat blijkt uit de monitoringsrapportage van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL).
Daarnaast berekende het RIVM in een afzonderlijk onderzoek de concentraties stikstofdioxide en fijn stof langs snelwegen na de snelheidsverhoging naar 130 km/uur. Deze blijven overal onder de norm. Langs een aantal trajecten is de luchtkwaliteit lokaal verslechterd door de snelheidsverhoging en is er een hogere kans op overschrijding van de norm. Lagere concentraties stikstofdioxide en fijn stof verbeteren de volksgezondheid, ook wanneer ze al onder de grenswaarden liggen.
Monitoring NSL
Het NSL brengt de luchtvervuilende stoffen fijn stof en stikstofdioxide waaraan de bevolking wordt blootgesteld in beeld. In 2015 moest Nederland voor het eerst voldoen aan de Europese norm voor stikstofdioxide. Op een aantal drukke straten in stadscentra, vooral in Amsterdam en Rotterdam, wordt de Europese norm voor stikstofdioxide nog overschreden. De gemiddelde concentraties stikstofdioxide in Nederland dalen wel, en die trend zal naar verwachting de komende jaren doorzetten. De norm voor fijn stof wordt in 13 van de 390 gemeenten overschreden. Vooral in gebieden met intensieve veehouderij of industrie zijn de concentraties te hoog. De gemiddelde concentraties fijn stof zijn in 2015 gedaald, maar deze daling lijkt de komende jaren te stagneren.
130 kilometer per uur
In 2016 is op 29 snelwegtracés de maximum snelheid verhoogd naar 130 kilometer per uur. Door de hogere snelheid stoten auto’s meer luchtvervuilende stoffen uit. In de praktijk vallen de hogere bijdragen van verkeer aan de concentraties in de lucht op veel plaatsen weg tegen de verbeterde luchtkwaliteit van de afgelopen jaren.
Ruim 70.000 locaties langs 130 km/u trajecten onderzocht
Langs de tracés waar de snelheid is verhoogd naar 130 km/u, zijn op 71.159 locaties de concentraties stikstof en fijn stof onderzocht. Op alle locaties blijven de concentraties onder de Europese norm. Op 84 procent van de onderzochte locaties is de berekende concentratie stikstofdioxide gedaald ten opzichte van 2015. Op 4000 onderzochte locaties (5,5 procent) is de lokale luchtkwaliteit verslechterd door de snelheidsverhoging en is lokaal de kans verhoogd dat de jaargemiddelde grenswaarde voor stikstofdioxide wordt overschreden. Voor fijn stof is de kans op overschrijding van de grenswaarde na verhoging van de maximumsnelheden nauwelijks groter dan zonder de verhoging.
De binnensteden
Naast Amsterdam en Rotterdam waren er in 2015 nog enkele steden die bij een paar drukke straten een te hoge stikstofdioxidenuitstoot hadden. Staatssecretaris Dijksma heeft nu met de steden afgesproken deze laatste knelpunten aan te pakken door onder meer in te zetten op vervoersmiddelen die geen uitlaatgassen uitstoten.
Dijksma: “De steden laten zien dat zij de knelpunten serieus aanpakken. Zo wordt bijvoorbeeld nu al de uitstoot van het openbaar vervoer aangepakt met elektrische bussen en een schonere bevoorrading van de winkels. Maar we zijn er nog niet. Want ook al wordt bijna overal de norm gehaald, alle partijen in de binnensteden moeten blijven samenwerken om de lucht daar schoner en gezonder te maken.”
Bij de start van het NSL in 2009 was de concentratie stikstofdioxide langs 1100 kilometer weg te hoog. In 2015 was dit bij minder dan 10 kilometer weg het geval. Dit komt doordat auto's schoner worden en door de inzet van gemeentes, die met maatwerk hun eigen luchtkwaliteitsproblemen oplossen.
Platteland
In 2015 waren buiten de grote steden nog enkele knelpunten met fijn stof. Dit is onder meer toe te schrijven aan de uitstoot van veehouderijen en de industrie. In 10 van de 390 gemeenten werden overschrijdingen van de norm geconstateerd, ten opzichte van 19 gemeenten in 2014. Het kabinet werkt momenteel met onder meer gemeenten aan oplossingen om deze overschrijdingen aan te pakken.
Bron: RIVM en Rijksoverheid