Zowel minister Asscher (SZW) als de FNV reageerden teleurgesteld op het bericht dat werkgevers tegen de oprichting van een "Expertise Centrum Causaliteit Beroepsziekten" zijn. Voor Asscher is het reden om ervan af te zien. Werkgevers denken dat een gespecialiseerde rechter een betere oplossing is.
Het centrum had een oplossing moeten zijn voor het probleem dat het causale verband tussen ziekte en werk vaak moeilijk is vast te stellen. Rechters die civielrechtelijke zaken hierover behandelen, worden geconfronteerd met strijdige deskundigenrapporten. Procedures kunnen daardoor lang duren.
Beroepsziekten: geen expertisecentrum, wel een speciale rechter?
Het idee is geboren in 2012. Werknemers en werkgevers vonden dat belemmeringen om schadevergoedingen te vragen moesten worden weggenomen. Minister Asscher heeft de mogelijkheden laten onderzoeken door PriceWaterhouse Coopers, en de twee daaruit resulterende rapporten met de sociale partners besproken. Tot voor kort zag het ernaar uit dat VNO-NCW en MKB Nederland het idee konden steunen, maar eind maart berichtte Trouw dat ze dat toch niet doen. Ze voelen meer voor een gespecialiseerde rechter. FNV-woordvoerder Rik van Steenbergen toonde zich in Trouw onaangenaam verrast: "De werkgevers hebben nooit gezegd dat ze tegen zo'n instituut zijn. Rapporten hierover zijn zelfs aangepast aan hun wensen, en nu doen ze plotseling niet meer mee. Ik vind dat niet netjes."
Minister Asscher vindt het ontbreken van werkgeverssteun een reden om niet door te zetten. Hij wil een oplossing met een breed draagvlak. Hij zei niet wat hij denkt van het idee om een gespecialiseerde rechterlijke instantie in het leven te roepen. Zoiets is geen ongebruikelijke oplossing. Gespecialiseerde instanties bestaan voor tal van zaken.
Per jaar worden er volgens Trouw enkele tientallen procedures over beroepsziekten aangespannen. Voorstanders van het expertisecentrum stellen dat slachtoffers zich nog laten weerhouden door de tijd en de energie die het kost om een procedure vol te houden. Ze staan wat dit betreft bij voorbaat achter op verzekeraars.
Meer procedures
De laatste jaren zijn er meer collectieve zaken aanhangig gemaakt, onder andere door het Bureau Beroepsziekten FNV. Het bureau wist in 2015 voor 2.610.245 euro aan schadevergoedingen toegekend te krijgen, met een gemiddelde van 90 duizend euro per geval. In 2014 was het totale bedrag ongeveer hetzelfde, maar het gemiddelde bedrag was toen nog maar 48 duizend euro. Een deel van de verklaring is dat er in 2015 een recordbedrag werd toegewezen, en wel aan iemand met OPS, ook wel bekend als 'schildersziekte'. Cijfers over 2016 zijn er nog niet.
Directeur Marian Schaapman bevestigt dat er groei zit in het aantal zaken dat collectief wordt aangepakt, ook al neemt dat niet altijd de vorm aan van collectieve schadeclaims (soms zijn individuele omstandigheden daarvoor te verschillend). Tot de werkgevers die in enigerlei vorm met een collectieve aanpak zijn geconfronteerd, behoren bijvoorbeeld het ministerie van Defensie, Nedtrain, de gemeente Tilburg, Dupont , Smitdraad en Smitweld.
Schaapman vertelt erbij dat de trend naar meer collectieve acties niet alleen het gevolg is van de aanpak van haar bureau, maar ook van de opkomst van letselschadebureaus. Die vertegenwoordigen soms flinke aantallen (potentiële) slachtoffers, bijvoorbeeld in zaken rond blootstelling aan reprotoxische stoffen bij de productie van lycra door Dupont, en blootstelling aan chroom VI (in de gemeente Tilburg). Volgens Schaapman volgen die bureaus vaak een andere aanpak dan het Bureau Beroepsziekten FNV: "Als wij tot aansprakelijkstelling overgaan, hebben wij onszelf er eerst van vergewist, door onderzoek, dat er sprake is van een beroepsziekte. Als dat eenmaal zo is, gaan we ook tot het gaatje.
Letselschadebureaus stellen vlugger aansprakelijk en kijken daarna wel waar het schip strandt." Schaapman meent daarom dat een expertisecentrum in het belang van werkgevers zou zijn geweest. "Ik heb dat ook tegen ze gezegd: je had er veel geld mee kunnen uitsparen dat nu naar letschelschadebureaus gaat. Al die afwikkelingskosten komen bovenop de toegewezen schadevergoedingen."
Hoge ramingen
Schattingen van het jaarlijkse aantal slachtoffers van beroepsziekten lopen uiteen van 50 tot 100 duizend per jaar. Het aantal doden wordt geraamd op 3000, al zijn er ook hogere ramingen. De schattingen zijn afkomstig van meerdere wetenschappelijke instellingen, waaronder het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, waar (vermoedens van) beroepsziekten moeten worden gemeld. De onzekerheidsmarge is zo groot omdat het wel vaststaat dat de meldingsplicht bij lange na niet voldoende wordt nageleefd. Bij het Tweede Kamerdebat over de nieuwe Arbowet, die op 1 juli ingaat, is geopperd om bedrijfsartsen die een verplichte melding achterwege laten te onderwerpen aan sancties. Maar minister Asscher wilde daarmee wachten tot duidelijk is welke effecten de nieuwe wet op hun gedrag heeft.