Werkdruk

VRAAG EN ANTWOORD

Steeds meer werknemers hebben last van werkdruk, een probleem waar werknemer en werkgever rekening mee moeten houden. Want werkdruk kan leiden tot psychische en fysieke gezondheidsklachten.


1. Wat is werkdruk?
Werkdruk is wat anders dan het druk hebben op het werk. Zolang een werknemer de drukte kan volhouden, dan hoeft dat niet tot problemen te leiden. Sommige mensen vinden het zelfs prettiger om het druk te hebben, dan om zich te vervelen. Maar op het moment dat de balans tussen de werkbelasting en de belastbaarheid van de werknemer verstoord raakt, wordt gesproken over werkdruk.


2. Hoe ontstaat werkdruk?
Werkdruk kan voorkomen als een werknemer bijvoorbeeld het werk niet binnen de gestelde tijd af kan krijgen of te weinig tijd voor een opdracht heeft. Andere oorzaken kunnen zijn: hogere kwaliteitseisen aan het werk stellen dan is waar te maken, ingewikkeldere taken dan waarvoor men geschoold is of waarvoor apparatuur voor handen is, werk dat niet aansluit bij opleidingsniveau of ervaring, of te zware verantwoordelijkheden. Ook omstandigheden op het werk kunnen er voor zorgen het werk niet goed uitgevoerd kan worden, waardoor werkdruk ontstaat. Voorbeelden zijn: technische mankementen, conflicten met de leidinggevende, reorganisaties die zorgen voor baanonzekerheid of een onduidelijke taakomschrijving. Ook de persoonlijke situatie kan zorgen voor een verhoogde werkdruk. Denk bijvoorbeeld aan werknemers die moeilijk nee kunnen zeggen tegen werk of problemen thuis die veel aandacht opeisen.


3. Wat kunnen de gevolgen van werkdruk voor werknemers zijn?
Werkdruk kan leiden tot werkstress. Dit zorgt voor psychische en fysieke klachten.

Fysieke klachten:

• verhoogde bloeddruk, hart-/vaatziekten;
• hoofdpijn, duizeligheid;
• hyperventilatie;
• klachten aan arm, nek, schouder (RSI);
• verminderde weerstand.

Psychische klachten:

• vermoeidheid, slapeloosheid;
• somberheid/depressie;
• overspannenheid;
• burn-out;
• agressie.

Voor bedrijven kan werkdruk grote gevolgen hebben, zoals:

• hoger ziekteverzuim;
• minder plezier in het werk;
• slechter concentratie van werknemers;
• afname van de kwaliteit van het werk en productieverlies;
• kans op ongevallen op het werk.

4. Wat zegt de Arbowet over werkdruk?
Werkdruk valt in de Arbowet (Hoofdstuk 1) onder psychosociale arbeidsbelasting. Werkgevers zijn verplicht om een beleid te voeren dat deze psychosociale arbeidsbelasting voorkomt, dan wel beperkt. In het Arbobesluit wordt deze eis in afdeling 4, artikel 2.15 nader uitgewerkt en wordt van de werkgever verwacht dat hij een risico-inventarisatie en -evaluatie opstelt met een plan van aanpak. De onderwerpen hierin dient hij ook daadwerkelijk uit te voeren. Ook moeten werknemers worden voorgelicht over de risico’s van psychosociale arbeidsbelasting en de maatregelen die erop gericht zijn om deze te voorkomen of te beperken.
Ook het Burgerlijk Wetboek beschermt de werknemer tegen werkdruk. Volgens artikel 7:658 heeft de werkgever immers een zorgplicht voor de veiligheid van de werkomgeving en moet deze maatregelen treffen om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werk schade lijdt.
Als werkgevers niet voldoende aandacht besteden aan het terugdringen van werkdruk, kan de Arbeidsinspectie een boete opleggen.


5. Wat kunnen bedrijven doen tegen werkdruk?
De aanpak van werkdruk vereist maatwerk. Daarom is het goed om als bedrijf een aantal algemene aandachtspunten in acht te nemen, om de problemen zo veel mogelijk in de kiem te smoren. Bij de aanpak van werkdruk is het aan te raden om vooral rekening te houden met factoren binnen de organisatie. Tegelijkertijd moet gekeken worden naar de omstandigheden die de werkdruk van de werknemer bepalen.
Enkele aandachtspunten om werkdruk te verminderen:

• vang signalen vroegtijdig op. Let op extreme vermoeidheid of te veel overwerk; deadlines die steeds niet worden gehaald;
• bespreek de werkdruk regelmatig in overleggen. Pols of de werknemer zijn werk nog wel aan kan;
• zorg voor duidelijke taakomschrijvingen, zodat werknemers weten wat er verwacht wordt;
• zorg voor duidelijke arbeidsvoorwaarden. Onduidelijkheid op het gebied van tijdelijke contracten of flexibele beloning kan ook zorgen voor werkdruk;
• geef werknemers meer ruimte in het regelen van hun eigen werkzaamheden;
• zorg ervoor dat werknemers voldoende opleiding en ervaring voor het werk hebben. Laat ze anders extra opleidingen volgen;
• zorg voor goede apparatuur om mee te werken en controleer regelmatig op mankementen;
• zorg ervoor dat collega’s kunnen inspringen bij piekdrukte of bij ziekte.

Oorspronkelijk verschenen in VCA Actueel maart 2011