Wanneer moet welke inventarisatie worden toegepast?

Van bedrijfs ri&e naar ik ri&e

VCA-gecertificeerde bedrijven worden geconfronteerd met verschillende methoden om de risico’s op het werk te inventariseren en te beoordelen. Zo zijn er naast de algemene risico-inventarisaties en -evaluaties ook ri&e’s voor functies en projecten en kent de VCA de Taakrisicoanalyse (TRA) en de Laatste Minuut Risicoanalyse (LMRA). Wat zijn de verschillen en wanneer moeten ze in het kader van VCA worden ingezet?

Algemene ri&e
We kennen veel vormen van risico-inventarisaties. Van de branche erkende ri&e’s, die te vinden zijn op www.rie.nl, tot zeer specifieke bedrijfsgerichte risico-inventarisaties. In veel gevallen accepteren auditoren de (branche)ri&e niet omdat in VCA 2.1 als minimumeis wordt gevraagd: Voor alle functies binnen het bedrijf waarvan is vastgesteld dat ze risicovol zijn, zijn actuele VGM-risico-inventarisaties en -evaluaties aanwezig. Er wordt duidelijk gesproken over ‘alle functies’ dat impliceert een ander soort ri&e, namelijk de functie-ri&e. Risico-inventarisaties gaan meestal over de interne risico’s, maar we hebben het hier over de VGM Checklist Aannemers. Bij VCA gaat het dus om de risico’s die medewerkers lopen bij werkzaamheden voor een project bij een opdrachtgever.
Kenmerken algemene RI&E (vraag 2.1 VCA*/**/P)
  • Algemeen van karakter, voldoet aan wettelijke eis, maar in het algemeen niet aan VCA.
  • Globaal opgezet.
  • Vooraf op kantoor opgezet.
Functie-ri&e
De functie ri&e is een risico-inventarisatie en -evaluatie volledig gericht op een functie.
Kenmerken functie-ri&e (vraag 2.1 VCA*/**/P)
  • Specifiek van karakter, geeft risico’s weer van de standaard taken die bij een specifieke functie behoren (bijvoorbeeld metselaar, lasser, fitter, koeltechnicus, straler).
  • Algemeen van opzet, maar specifiek gericht op de uitvoering van interne en externe activiteiten.
  • Vooraf op kantoor opgezet.
Een goede functie-ri&e is een hulpmiddel binnen het bedrijf, immers alle voor komende risico’s in het werk zijn beschreven. Indien dit ook nog zo is gedaan dat het begrijpbaar is voor de medewerkers, dan kan het zelfs een van de basiselementen zijn waar het VCA-managementsysteem van een bedrijf op rust.
Immers:
  • risico’s moeten bekend zijn bij de medewerkers: de functieri&e is een hulpmiddel om de medewerker concreet te informeren (3.5);
  • risico’s zijn weergegeven en komen ook voor op het werkplekinspectieformulier (8.1);
  • risico’s zijn bekend; is instructie / training etc. er op afgestemd (3.1, 3.4, 3.5, 3.7)?;
  • voor VCA**: toolbox is de functie-ri&e een hulpmiddel: niet alleen de functie ri&e bespreken, maar ook de onderwerpen in toolboxen relateren aan die functie-ri&e (4.1);
  • risico’s zijn bekend; dus ook waar ‘meeste kans’ is op een ongeval. Mogelijk een basis voor het opstellen van doelstellingen m.b.t. de IF;
  • functie-ri&e is de basis voor de LMRA (2.3)en voor de PBM’s (2.4);
  • project-ri&e is voeding voor functie-ri&e en omgekeerd. (5.1);
  • ook in de functie-ri&e is milieu een onderdeel, met preventieve maatregelen (6.1);
  • keuringen en Pago’s kunnen op basis van de functie-ri&e door de bedrijfsarts worden vastgesteld (9.1, 9.2);
  • in de functie-ri&e komen risico’s aan de orde m.b.t. werken met gereedschappen etc. (trilling, geluid) (10.1);
  • bij ongevallen vormt de functie-ri&e vast onderdeel van het onderzoek en mogelijk leidend voor aanpassingen (12.1 t/m 12.5).
Project-ri&e
Naast de algemene ri&e en de functie-ri&e is er ook de project-ri&e.
Kenmerken project-ri&e (vraag 5.1 VCA**/P)
  • Gericht op risico’s van één specifiek project in zijn totaliteit. Is onderdeel van VGM-projectplan.
  • Vaak globaal van opzet, maar dient een min of meer gedetailleerde uitwerking te zijn van de activiteiten in dat project.
  • Vooraf op kantoor opgezet.
  • Indien op project goed wordt gehanteerd: basis voor startwerk met onderaannemers en vergelijking met project-ri&e van die onderaannemers.
  • Behoort dynamisch in uitvoering te zijn.
De project-ri&e is een onderdeel van het VGM-plan voor de uitvoering van een project. Een goede project-ri&e geeft de risico’s aan van het begin tot het eind, van grondwerk tot de laatste lik verf in de bouw. Ook hier is de functie-ri&e weer belangrijk. In de project-ri&e behoren de risico’s van de eigen medewerkers, waar een functie-ri&e voor is opgesteld, aanwezig te zijn. Een goede beheersing van een VGM-plan ziet de auditor direct; moet er naar gezocht worden, zitten er aantekeningen in, is het deel van de ri&e van een onderaannemer vergeleken met de project-ri&e etc?

TaakRisicoAnalyse
De TRA is een effectief hulpmiddel bij het identificeren van arbeidsrisico’s. Bovendien bieden TRA’s het personeel de mogelijkheid om de gevaren te analyseren van nieuwe, nietroutinematige taken of werkzaamheden. De routinematige taken of (dagelijkse) werkzaamheden horen in een functieri&e thuis.
Kenmerken TRA (vraag 2.2 VCA*/**/P)
  • Specifiek voor een bepaalde job/taak of combinatie van twee of meer afzonderlijke jobs.
  • Gedetailleerde uitwerking van de onderliggende activiteiten.
  • Kan voor meerdere functies gelden.
  • Wordt op locatie gemaakt/opgesteld, maar kan ook vooraf worden opgesteld op kantoor.
Wanneer een TRA? In de (petro-)chemie en bij meer en meer andere bedrijven werkt men met werkvergunningen. Hier is het een standaardprocedure dat er eerst een TRA wordt opgesteld. In bouwbedrijven, installatiebedrijven, schildersbedrijven etc. wordt niet of zelden gewerkt met zo’n vergunningsstelsel. Vaak zijn in dat soort bedrijven de werkzaamheden min of meer standaard. Er zijn richtlijnen, werkinstructies en/of procedures voor en de mensen zijn ervoor opgeleid. Onderstaand een schema waaruit is af te leiden wanneer een TRA noodzakelijk is.
De TRA is voor ieder bedrijf met VCA*/**/P een noodzaak. Het is een preventieve manier van denken voordat men met werkzaamheden begint.

De LMRA oftewel de ik-rI&e
Alles is vooraf bepaald; maar de werkelijkheid? De nieuwe norm heeft hierin voorzien, de Laatste Minuut Risicoanalyse (LMRA). Er zijn meerdere wegen om deze toe te passen. Belangrijk is dat het een activiteit is die tussen de oren van de medewerkers en leidinggevenden moet komen. Vastlegging is niet noodzakelijk; dus geen administratie vereist.
Kenmerken LMRA (vraag 2.3 VCA*/**/P)
  • algemeen, meerdere mogelijkheden.
  • Individueel of ploeg gericht.
  • Vooral gericht op creëren van veilig denken en doen (tussen de oren).
  • Uitvoering direct bij start werk.
  • Wel procedure / instructie geen registratie vereist (mag dus wel).
In de petrochemie is het een normale gang van zaken: met behulp van kaartjes met concrete vragen over de kernrisico’s krijgt iedere medewerker de opdracht om voordat hij of zij aan het werk begint goed te kijken naar de veiligheid van de werksituatie. Dan pas kan begonnen worden met het werk. Het is ook mogelijk om, voordat men met de werkzaamheden begint, de echte ouderwetse toolbox van stapel te halen. De voorman roept de mannen bij elkaar, bespreekt wat er die dag gedaan moet worden, wat mogelijke risico’s zijn en waar men op moet letten. Duur: vijf minuten. Administratie van registratie aanwezigen en verslag zoals bij de ‘toolbox’ zijn niet nodig.

Oorspronkelijk verschenen in VCA Actueel september 2009
Home
Cookies zijn essentieel voor een goede werking van deveiligheidskundige.nl. Door op oké te klikken geeft u toestemming voor het gebruik van cookies op deze website.