Het programma duurde zeven jaar en kostte 251 miljoen euro. Maar volgens de samenstellers van de KIR-nano Signaleringsbrief, een uitgave van het RIVM, zijn de opbrengsten vier keer zo hoog. Om even de impact te schetsen: er namen 13 universiteiten aan deel, 8 medische centra, 12 kennisinstituten en 110 partners uit het bedrijfsleven. De 28 deelprogramma's resulteerden in 900 publicaties in wetenschappelijke tijdschriften, ruim 200 proefschriften, 85 octrooiaanvragen, 35 demonstratiemodellen of prototypen met commerciële potentie, en 8 start-ups. De schrijvers ramen het rendement op meer dan 400 miljoen euro, meer dan vier keer zoveel als de 91 miljoen euro die bedrijven erin staken.
Risico's
Nanotechnologie draait om de verwerking van deeltjes die zo klein zijn dat bestaande stoffen nieuwe eigenschappen krijgen, zoals grotere slijtvastheid of minder weerstand. Toepassingen zijn bijvoorbeeld te vinden in de oppervlaktebehandeling en de productie van banden, maar ook in medische hulpmiddelen en voedsel. Niet alle bijverschijnselen zijn al in kaart gebracht, en dat maakt velen, ook insiders, bezorgd. Moet je wel stoffen gebruiken waarvan je nog niet precies weet wat ze doen? Dat die zorgen niet uit de lucht gegrepen zijn, blijkt uit dezelfde KIR-nano Signaleringsbrief:
- Huidblootstelling aan nanodeeltjes kan een risico vormen voor werknemers, vooral als de huid beschadigd is. De nieuwsbrief geef een overzicht van beroepsgroepen en omstandigheden die extra aandacht behoeven. Het Amerikaanse NIOSH heeft een techniek gepubliceerd waarmee de daadwerkelijke beroepsmatige blootstelling op het niveau van een werknemer kan worden bepaald, ook piekblootstelling.
- Een voorbeeld van een toepassing van nanotechnologie in consumentenproducten is de toevoeging van titaniumdioxide aan voedingsmiddelen en tandpasta, deels in de vorm van nanodeeltjes. In september 2016 zijn twee studies gepubliceerd naar mogelijke gezondheidsrisico’s. Beide studies concluderen dat deze deeltjes kunnen opstapelen in organen (er zijn overigens onderzoekers die vinden dat titaniumdioxide, in nanovorm of niet, sowieso moet worden aangemerkt als "verondersteld kankerverwekkend").
- Werknemers die in een Russische fabriek zijn blootgesteld aan meerwandige koolstofnanobuisjes zijn onderzocht op biologische effecten. In hun bloed zijn dezelfde veranderingen in de genexpressie waargenomen als bij proefdieren die longontstekingen en longfibrose ontwikkelden.
- Zwitserse onderzoekers hebben een rekenmodel ontwikkeld om emissies van nanomaterialen in het milieu in te schatten, over langere periodes. De voorspelde concentraties blijken "in de buurt te komen" van concentraties waarbij ecotoxicologische effecten optreden.