De nabestaanden hebben de aangifte vorige week gedaan, samen met het Comité Asbestslachtoffers. Ze vinden dat Eternit 'willens en wetens' asbest bleef produceren, zonder werknemers en klanten te waarschuwen voor de gevaren. 'Op grote schaal zijn er slachtoffers gemaakt en daar moeten ze verantwoording voor afleggen', zei Tinka de Bruin van het comité in het NOS Radio 1 Journaal.
In 1969 waarschuwde de Nederlandse wetenschapper en bedrijfsarts Stumphius al voor de risico's van asbest. Toch bleef Eternit er tot in de jaren 90 mee werken. Het bedrijf zou ook hebben gelobbyd tegen een verbod op asbest.
'Industriële schaal'
Eternit heeft zich schuldig gemaakt aan 'doodslag op industriële schaal', zegt de juridisch adviseur van het Comité Asbestslachtoffers, oud-advocaat Bob Ruers. 'In Goor (OV) en directe omgeving zijn zeker 150 personen overleden door asbest. Het bedrijf kende de risico's heel goed en heeft geen tijdige maatregelen genomen.'
Volgens Trouw is dit de eerste strafrechtelijke aangifte tegen Eternit vanwege asbest. Eerder zijn al tientallen schadeprocedures tegen het bedrijf gevoerd. In Italië kwam het wel tot een strafzaak. De Zwitserse oud-topman Stephan Schmidheiny werd veroordeeld tot 18 jaar cel en de betaling van 90 miljoen euro schadevergoeding. Het vonnis werd later vernietigd door het Italiaanse hooggerechtshof.
Het Openbaar Ministerie zegt tegen Trouw dat de aangifte in ontvangst is genomen. 'We gaan de aangifte beoordelen op aanknopingspunten die een eventueel strafrechtelijk onderzoek kunnen rechtvaardigen.'
Nog duizenden doden
1998 werd asbest verboden. Omdat slachtoffers pas na vele jaren ziek worden, overlijden er nog altijd ongeveer 500 mensen per jaar aan asbestkanker. Vorig jaar werd berekend dat tot 2035 nog 8000 mensen zullen overlijden aan de gevolgen van deze vorm van kanker.
Chronologie van het astbestbeleid
| 1938 | In het Nederlandse Veiligheidsbesluit wordt op het gevaar van asbest gewezen. Werkgevers moeten arbeiders beschermen. |
| 1942 | In het proefschrift ‘Stof en stoflongen’ wordt voor het eerst gewezen op het risico dat asbest kanker veroorzaakt. |
| 1960 | Artsen in Zuid-Afrika leggen een direct verband tussen asbest en mesothelioom (long- en buikvlieskanker). |
| 1964 | Tijdens de eerste Internationale Asbestconferentie in New York uit de asbestindustrie openlijk twijfels over de kankerverwekkendheid. |
| In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde verschijnen twaalf artikelen over de relatie tussen asbestose, longkanker en mesothelioom, en blootstelling aan asbest. | |
| 1966 | De Arbeidsinspectie schrijft in het jaarverslag over asbest als kankerverwekkende stof. |
| 1969 | Bedrijfsarts J. Stumphius publiceert een proefschrift. 'Alles wijst erop dat het asbest zich ontwikkelt tot een gezondheidsprobleem. De gevolgen zullen over enkele tientallen jaren zichtbaar worden.' Stumphius stelt dat de hele bevolking risico’s loopt. Het proefschrift krijgt ruime aandacht. |
| 1970 | Kamerlid Barendregt (PvdA) pleit voor wettelijke maatregelen en een verbod op asbest. Minister Roolvink (sociale zaken, ARP) zegt: 'De relatie tussen asbest en kanker is onvoldoende bekend om daarop een beleid te baseren.' |
| 1971 | De Arbeidsinspectie schrijft: 'Er zijn sterke aanwijzingen dat asbest mede een rol speelt bij het ontstaan van mesothelioom.' Ze roept op het gebruik van de gevaarlijkste soort, het blauwe asbest, zo veel mogelijk te beperken. Het blijft bij adviezen. |
| 1976 | Het wetenschappelijk adviesinstituut van de Wereldgezondheidsorganisatie brengt zeker drie veel toegepaste asbestsoorten in verband met kanker in het long- en buikvlies. |
| 1977 | Eerste Asbestbesluit, met alleen voorschriften over een maximaal toelaatbare blootstelling aan asbest. |
| 1983 | In het Asbestbesluit Warenwet wordt een verbod opgenomen op het toepassen van los, ongebonden asbest. Asbest¬cementproducten zoals die van Eternit (in vaste vorm) blijven toegestaan. |
| 1984 | Er moeten waarschuwingsstickers komen op asbestproducten. Het kankerrisico wordt niet vermeld. |
| 1988 | In het Asbestbesluit Arbeidsomstandigheden wordt het spuiten van asbest verboden en wordt de grenswaarde bij blootstelling verlaagd. |
| 1993 | In dit jaar wordt een volledig verbod op asbest ingevoerd. Eternit krijgt uitstel tot januari 1994. |
Bronnen: Trouw en NOS