VRAAG EN ANTWOORD
In de vorige editie van VCA Actueel werd een parallel getrokken tussen veilig werken en wat bekend staat als ‘slimmer werken’. Die twee dingen vertonen namelijk een opvallend grote overlap. In beide gevallen
gaat het erom fouten zoveel mogelijk te voorkomen (in plaats van achteraf te verhelpen), processen fundamenteel te verbeteren, verbeteringen te borgen, en leerervaringen te delen.
Als vervolg hierop iets over het tegenovergestelde: het tegenovergestelde van slim werken is niet dom werken, want mensen die verantwoordelijk werk uitoefenen zijn niet dom. Maar ze kunnen wel aan bedrijfsblindheid lijden. Voldoende aandacht hiervoor, vooraf en tijdens het werk, kan ook kosten en leed besparen.
Verraderlijk
De volksmond gebruikt het woord bedrijfsblindheid voor een geroutineerde manier van werken waarbij men geen zelfkritiek meer heeft en waarin geen plaats is voor verandering. Van Dale zegt het zo: ‘het niet (meer) opmerken van wat in een bedrijf verkeerd is of verandering behoeft, door te grote concentratie op de bestaande toestand’.
Dat dit gevaarlijk is, behoeft nauwelijks betoog. En inderdaad, uit analyses van ongevallen in bedrijven blijkt dat de meeste ongevallen gebeuren tijdens zogenaamde ‘routinematige’ handelingen. Routine is verraderlijk. Het geeft ons een gevoel van controle en veiligheid, en juist daardoor is het een bron van gevaar. Omdat je bepaalde handelingen al honderden keren hebt gedaan, ben je niet meer zo scherp en verslapt je aandacht een beetje. Je ziet het gevaar niet meer en je let niet meer zo goed op. Juist dan gebeuren er ongelukken.
Waarschuwingssignalen
Eigenlijk is het woord bedrijfsblindheid beter dan het woord routine. Het gaat namelijk niet alleen om het te routinematig uitvoeren van concrete handelingen. Het gaat ook om het onvermogen om nog op te merken wat er verbeterd kan worden aan processen en systemen.
Bedrijfsblindheid is te herkennen. Dit zijn de waarschuwingssignalen:
- Uitspraken als: ‘dat heb ik al geprobeerd, dat werkt tóch niet’.
- Er worden geen vernieuwingen ingevoerd.
- De overtuiging dat men alles onder controle heeft.
- Het gevoel dat alles goed gaat en dat het niet nodig is om iets te veranderen.
- Niet zo succesvol zijn, maar toch liever vasthouden aan het bekende in plaats van nieuwe dingen te proberen.
- Niet ingaan op suggesties van anderen.
- Weinig investeren in de eigen ontwikkeling.
- Een toestand van verveling, routine en sleur.
Samen scherp blijven
Er is een concreet instrument om te voorkomen dat je bepaalde handelingen te routineus gaat uitvoeren: de LMRA ofwel Last Minute Risk Analysis. Maar er zijn meer manieren om onszelf scherp en wakker te houden. Bespreek ’s ochtends of ’s middags met elkaar wat er goed ging en wat beter zou kunnen.
Zorg ervoor dat je ’s middags met z’n allen heelhuids en gezond naar huis gaat. Bestrijd sleur. Bestrijd routine. Bestrijd bedrijfsblindheid.