Op de Nederlandse daken ligt in totaal nog zeker 100 miljoen vierkante meter asbest. Dat moet er voor 2024 allemaal af. De verwijdering kost miljarden, dus is er momenteel veel geld te verdienen door de asbestbranche. En in de strijd om de opdrachten staat het welzijn van de werknemer en de veiligheid niet altijd voorop.
"Veel bedrijven concurreren met elkaar op de prijs per vierkante meter. De een doet het voor 10 euro, de ander voor 7 euro. Ze boksen tegen elkaar op. En dat zorgt voor een hoge werkdruk voor werknemers", zegt Jan Wieger. Hij werkt al tien jaar als asbestsaneerder.
In 2010 raakte hij zelf betrokken bij een ernstig ongeluk. De valbeveiliging was niet in orde, zegt Wieger. "Het moest allemaal snel voor de bouwvak af. Voordat ik naar beneden viel, zeiden ze: er kan nog wel een dakhelft bij."
Wieger viel twaalf meter naar beneden en liep een schedelbasisfractuur op. Hij werkt nu bij een bedrijf waar hij de tijd en ruimte krijgt om het werk volgens de regels uit te voeren.
Asbestvezels zijn kankerverwekkend, en dus gevaarlijk voor de mens. Ze kunnen worden opgenomen in het lichaam door inademing, via de mond of via de huid. De symptomen van door asbest veroorzaakte ziekten duiken meestal pas tientallen jaren nadat de besmetting met asbestvezels voor het eerst heeft plaatsgevonden op.
Daan Prevoo is gedeputeerde in Limburg, waar nog 12 miljoen vierkante meter asbest op de daken ligt. Hij wil de provincie zo snel mogelijk asbestvrij krijgen, dus maakte hij daar een actieprogramma voor. En terwijl de de snelheid erin begint te komen, ziet hij een hoop andere dingen misgaan.
"Als er veel geld te verdienen valt, zijn de varkens soms als eerste bij de ruif. In onze provincie zijn een heleboel malafide bedrijven actief, die alle veiligheidsregels aan hun laars lappen. Dat zijn dus mensen die anderen willens en wetens in levensgevaarlijke situaties brengen. Dat is een gotspe!"
Een slechtere cao
Nis Baar is commercieel directeur van een asbestsaneerbedrijf in Friesland. Hij ziet in zijn regio veel asbestbedrijven heel scherpe prijzen bieden voor saneerklussen. En volgens hem bezuinigen die bedrijven niet alleen op tijd, maar ook op de arbeidsvoorwaarden van de werknemer. "Asbestsaneerbedrijven vallen onder de bouw cao. Maar ik denk dat de helft van de bedrijven hier in de regio die mensen laten werken volgens een goedkopere, zoals de landbouw- of schoonmaak cao. Dat mag gewoon niet."
Zo kreeg Wieger bij zijn vorige werkgever uitbetaald als boerenhulp, via de landbouw cao. "Dat was een mager loontje met bijna geen pensioenopbouw. Maar ik wist toen ook niet zo goed waar ik recht op had."
Toezicht opschalen
Verschillende diensten houden toezicht op de asbestsector, maar met een beperkte capaciteit. Een van de toezichthouders is Inspectie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Die heeft elf inspecteurs in dienst voor controles. Vorig jaar waren er meer dan 80.000 asbestsaneringen in Nederland. Bij 600 daarvan voerde de inspectie controles uit. Dat is minder dan 1%.
In 2015 constateerde de inspectie dat de helft van de gecontroleerde gecertificeerde bedrijven zich niet aan de regels houdt. De illegale, malafide bedrijven zitten daar nog niet tussen.
Gedeputeerde Prevoo vindt dat nu de sector zo groeit, de toezichtscapaciteit moet worden opgeschaald. "We hebben een deadline te halen, in 2024 moet alles weg zijn. Dan moet je ook zorgen dat het saneren veilig gebeurt. En dat er dus voldoende mensen zijn om de locaties te controleren."
Meldpunt
Volgens de FNV sterven er jaarlijks in Nederland zo'n 1200 mensen aan asbestkanker. Dat zijn mensen die in het verleden beroepsmatig met asbest in aanraking kwamen. De verwachting was dat het aantal slachtoffers zou afnemen na het asbestverbod in de jaren 90. Maar met de huidige saneringsopgave is er risico op een nieuwe golf slachtoffers, als het werk niet verantwoord gebeurt. De vakbond wil meer inspecteurs om de kans op misstanden te verkleinen.
FNV Bouwen & Wonen heeft een Meldpunt Veilig werken in de Bouw, te bereiken via 088-5757700. Daar kunnen mensen - ook anoniem - misstanden en onveilige situaties melden.
Bron: NOS en Nieuwsuur