3M krijgt tot 1 oktober om oplossing te bedenken

De Vlaamse minister van Omgeving, Zuhal Demir, stelt niet alleen 3M, maar ook meer dan tien bestuurders persoonlijk in gebreke voor de PFOS-vervuiling. Dat het bedrijf in de onderzoeks­commissie amper vragen beantwoordde, was voor de minister van Omgeving de druppel.

Dat liet ze gisteravond weten. '3M Belgium liet systematisch na de bevoegde overheden, zijn eigen werknemers, alsook de omwonenden van de fabriek te informeren over de ­resultaten van onderzoeken en het voortschrijdend inzicht inzake de gevaren van PFOS en andere PFAS voor mens, dier en milieu.'

De minister geeft het bedrijf tot 1 oktober de tijd om met een oplossing te komen voor de vervuiling en voor de financiële middelen die voor de sanering nodig zijn. Het bedrijf moet ook alle beschikbare ­info over de gevaren van PFOS en PFAS overmaken aan de overheid.

Deurwaarders

Deurwaarders trokken gisteren daarvoor naar het hoofdkantoor in Diegem, naar de ­productiesite in Zwijndrecht, maar ook naar meer dan tien individuele bestuurders. De bestuurders zijn aansprakelijk ‘voor de onrecht­matige daden die ze hebben gedaan, ook al kaderden die binnen hun bestuurstaak’. De komende dagen zullen ook ingebrekestellingen worden bezorgd bij het hoofdkantoor in de VS en bij de bestuurders van het Amerikaanse moeder­bedrijf 3M Company, onder wie ceo Michael Roman en Rebecca Teeters. Teeters is de vicepresident Milieuzaken bij 3M die de parlementaire onderzoekscommissie vorige week vrijdag toesprak.

Gedraai

Het schouwspel tijdens die ­onderzoekscommissie, waarbij 3M weigerde om te antwoorden op vragen of beweerde niet te kunnen antwoorden op vragen, was voor Demir de druppel, laat het kabinet weten.
Als het bedrijf niet ingaat op de ingebrekestelling, wil de minister in overleg met de Vlaamse regering procedures instellen om het ­bedrijf strafrechtelijk, burgerrechtelijk of administratiefrechtelijk te laten vervolgen. Ze wijst onder meer op het achterhouden van infor­matie, het minimaliseren van de risico’s en het niet voldoen aan de zorgvuldigheidsverplichting als elementen die tegen de multinational kunnen worden gebruikt.

Voor de ingebrekestelling is een Vlaams juridisch team in stelling gebracht. Demir zocht ook contact met de Amerikaanse juristen die eerder betrokken waren bij het vervuilingsdossier van 3M in de Verenigde Staten. In 2010 startte toenmalig openbaar aanklager Lori Swanson in de Amerikaanse staat Minnesota een rechtszaak ­tegen de lokale fabriek van 3M. Zij beschuldigde de multinational onder meer van de vervuiling van het water met PFAS (waaronder PFOS) in het oosten van Minneapolis en Saint Paul. In 2018 werd de rechtszaak afgesloten met een minnelijke regeling tussen het bedrijf en de staat Minnesota, waarbij 3M een bedrag van 850 miljoen dollar betaalde, onder meer voor projecten om de vervuiling schoon te maken.

Stoppen

In Vlaanderen ligt 3M al enkele maanden onder vuur. Twee weken geleden kwam bovendien aan het licht dat 3M de gevaarlijke stoffen MeFBSA, MeFBSAA en PFBA in zijn bedrijfsafvalwater loosde, zonder dat de vergunningverlenende of toezichthoudende overheid daarvan op de hoogte was. Op 27 augustus werd door de Omgevingsinspectie een veiligheidsmaatregel opgelegd om de lozingen per direct te stoppen.
'Intussen blijkt ook dat zowel 3M Company als 3M Belgium al decennia wisten dat er ernstige gevaren aan de productie en verspreiding van PFOS en andere PFAS verbonden zijn', aldus Demir. 'Dit getalm moet stoppen.'

Nederland vraagt duidelijkheid en daadkracht

De drinkwatermaatschappijen die hun water uit de Maas halen, vragen een verbod op PFAS. Zeeland maakt zich ondertussen zorgen over wat er via de Schelde zijn kant op stroomt.
Water stopt niet met stromen omdat een onderzoek loopt. Nu de omvang van de vervuiling door 3M beetje bij beetje duidelijk wordt en ook onduidelijk blijft hoeveel bedrijven welke hoeveelheden PFAS-chemicaliën lozen, zetten de drinkwaterbedrijven zich schrap. Ook Zeeland kijkt scherp naar de waterstromen die de vervuiling met zich kunnen meevoeren.

Daarom stelt RIWA-Maas, het samenwerkingsverband van drinkwaterbedrijven uit België en Nederland die hun water uit de Maas halen, dat PFAS-chemicaliën op nationaal en Europees vlak verboden moeten worden, zowel in lozingen als in productie. Aan Vlaamse kant maakt onder meer Water-link er deel van uit. Dat haalt zijn ­water uit het Albertkanaal, dat op zijn beurt gevoed wordt door de Maas.

De bedrijven nemen met hun statement de vlucht vooruit, want het water van de Maas blijft vooralsnog onder de PFAS-norm die sinds januari in de Europese drinkwaterrichtlijn is vastgelegd. 'Maar je moet voorkomen dat die ­schadelijke stoffen in het water ­belanden,' zegt Maarten van der Ploeg, directeur van RIWA-Maas, 'want het is erg moeilijk om ze er weer uit te halen.'

‘Informatie niet actueel’

RIWA-Maas vraagt ook dat alle vergunningen voor lozingen op oppervlaktewater openbaar gemaakt worden, in het hele stroomgebied en over de grenzen heen. 'De milieu-informatie uit de industrie is niet actueel en stoffen die een ­risico vormen voor de drinkwaterproductie ontbreken er vaak in.'

Rond de Schelde neemt de onrust over vervuiling met PFAS ook toe aan Nederlandse zijde. De fabriek van 3M in Zwijndrecht ligt op een tiental kilometer van de Nederlandse grens. De Schelde, die naast de verontreinigde site stroomt, loopt door Zeeland.
Het Zeeuwse provinciebestuur wil snel duidelijkheid over de vervuiling. Vrijdag gingen brieven naar onder andere Vlaams minister van Omgeving Zuhal ­Demir (N-VA), het Antwerpse stads- en provinciebestuur en verschillende Nederlandse ministers.
"De door uw ministerie ­gecoördineerde handhavings­acties als antwoord op mogelijke ­illegale lozingen vernemen wij uit de media. Dat leidt tot tal van vragen, rondom volksgezondheid op korte termijn, maar ook op de langere termijn, als het gaat om effecten op de natuur in en rondom de Westerschelde", staat in de brief, die De Standaard kon inkijken.

Twee partijen die deel uitmaken van het provinciebestuur – het CDA en de PvdA – dreigen er zelfs mee langs juridische weg de vergunning van 3M te laten intrekken als er de ­komende weken geen antwoorden komen.
Demir liet gisteravond in een persbericht weten dat ze de komende weken overleg heeft met de 'Noorderburen van het Nederlandse Zeeland met als doel elkaar volledig en correct te informeren over de stand van het dossier'.

Boter op het hoofd?

In 2018 stuurde de provincie Antwerpen het ‘aanvraagdossier’ van 3M naar de provincies Zeeland en Noord-Brabant.
'Wij bezien dergelijke adviesaanvragen niet op lozingsaspecten, omdat de waterkwaliteit van de Westerschelde een primaire verantwoordelijkheid van Rijkswaterstaat is', schrijft commissaris van de koning Han Polman in een brief aan Provinciale Staten. De adviesaanvraag heeft de provincie Zeeland ook niet doorgestuurd naar Rijkswaterstaat. De provincie ging ervan uit dat de aanvrager de dossiers aanlevert bij de daarvoor verantwoordelijke overheden.
Opvallend genoeg vroeg de provincie Noord-Brabant wél om opheldering, via de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant. Werkt die waterzuiveringsinstallatie wel goed genoeg, vroeg deze Brabantse uitvoeringsdienst in oktober 2018. De dienst wilde weten welke stoffen en in welke hoeveelheid het water uit de zuiveringsinstallatie zou bevatten. 'In de stukken ontbreken lozingseisen zodat nergens aan gerefereerd kan worden. Graag ontvangen wij (verwachte) kwaliteitsgegevens van het gezuiverd effluentwater.'
De provincie Antwerpen antwoordde dat de situatie niet wezenlijk veranderde, dat er een gunstig advies lag van de Vlaamse Milieumaatschappij en dat in 2019 een nieuwe vergunning zou worden opgesteld. 'Een herziening van de lozingsnormen zal worden meegenomen in de hervergunning.'Voor de Brabanders was daarmee de kous af.

Bronnen: De Standaard en PZC
Home
Cookies zijn essentieel voor een goede werking van deveiligheidskundige.nl. Door op oké te klikken geeft u toestemming voor het gebruik van cookies op deze website.