HVK Niels van Kaam: virtual reality is next level

HVK Niels van Kaam uit Breda is niet zomaar de voorgedragen stokpaardruiter van deze maand. Hij is de eervolle winnaar van de DVK Schrijfprijs 2022 met zijn scriptie getiteld ‘Het beïnvloeden van het veiligheidsgedrag m.b.v. Virtual Reality’, een onderwerp dat op Niels’ pad kwam bij zijn werkgever Actemium, die de gesimuleerde of aangevulde werkelijkheid al in 2017 had omarmd om het veiligheidsgedrag te verbeteren. Daarover later meer, want het VK-Stokpaard laat zich slechts beperkt mennen.

Biografie
In het stagejaar van zijn mbo-opleiding laboratoriumtechniek kwam Niels van Kaam (1988) in aanraking met veiligheid. Hij liep stage in het lab van ‘PBM-groothandel’ Intersafe Groeneveld in Dordrecht en zag dat ze drie deuren verder op de gang interessant advieswerk deden op het gebied van arbeidsveiligheid. Laboratoriumtechniek bracht niet de vervulling van Niels’ dromen; bezig zijn met veiligheid paste hem beter. Niels meldde zich aan bij Avans Hogeschool en doorliep de studie Integrale Veiligheid. Tijdens zijn minor bood de opleiding ook de mogelijkheid om MVK erbij te doen, een kans die Niels met beide handen aangreep, om zich zo te onderscheiden van zijn toekomstige collega-werkzoekenden. Het was 2012 en de arbeidsmarkt zag er destijds heel anders uit dan nu. Hij deed zijn afsluitende stage bij Akzo Nobel, stak ook daar een hoop op en ‘ging toen werken’ (zegt hij, alsof zijn eerdere leven uit stilzitten had bestaan). Zijn carrière bracht hem via Bilfinger, Brand en Dekra/Arbo Support bij zijn huidige werkgever Actemium, het merk van VINCI Energies dat zich richt op industriële processen in olie & gas, voeding, brouwerijen & dranken, chemie, farmacie, logistiek en manufacturing. Hij mag zich er HSEQ Business Partner noemen en heeft behoorlijk wat te coördineren, samen met zijn collega-veiligheidskundigen. In 2021 schreef hij een adviesrapport over de toepassing van VR in veiligheidstrainingen waarmee hij afstudeerde als HVK bij PHOV. En verder? Niels fietst en reist graag. Hardlopen doet hij ook, maar bij voorkeur richting kroeg voor een biertje. Een gezinsleven? Nog niet.


Sinds de uitreiking van de eerste DVK Schrijfprijs op 10 juni heeft Niels lamme duimen van het bedanken van alle bekenden en collega’s die hem via LinkedIn en andere media hun felicitaties hebben toegestuurd. De aantallen duimpjes omhoog en commentaren op zijn blije vermelding moeten inmiddels worden uitgedrukt in drie cijfers. De collega die hem die vrijdagmiddag overhaast heeft zien vertrekken na een gamechanger leiderschapsprogramma in Uithoorn, schrijft dat hij nu begrijpt waar dat goed voor was. Op die vrijdag wist nog niemand behalve de jury wie van de drie uitgenodigde kandidaten de uiteindelijke winnaar was. Nu dus wel. Gefeliciteerd Niels!

Niels, ben je al wat bekomen van de schrik?
‘Het is aan het indalen.’

Je scriptie heeft een nieuw lemma in ons VeiligheidsABC opgeleverd: ‘simulatorziekte’.
‘Leuk!’

Kun je iets over je huidige werk vertellen?
‘Mijn werk als veiligheidskundige speelde zich af rond Vlissingen, Rotterdam, Gent en Antwerpen. Daar waar de industrie en de petrochemie zit. In 2017 werd ik gevraagd om te gaan werken voor Actemium, ter ondersteuning van twee business units in maintenance en projecten. Actemium is een contractor in de industrie en onderdeel van Vinci, onze wereldwijde moederorganisatie met heel veel vertakkingen. Er zijn onderdelen die onder andere vliegvelden en autoroutes exploiteren, een tak Concessions en het onderdeel Energies. Werkmaatschappijen opereren onder eigen merknamen, afhankelijk van hun taakgebied. De business units waar ik voor werk vallen onder ‘Energies’. Eigenlijk zijn we een grote netwerkorganisatie, waarbij de business units flink zelfstandig opereren en ook niet te groot mogen zijn. Dik honderd man – of vrouw – is goed te overzien en werkt prettig. Binnen onze BV opereren zeven business units onder twee merknamen; Actemium en Omexom. Omexom richt zich vooral op de energiesector en ook daar mag ik me met VGM en kwaliteit bezighouden.’

Jij bent HSEQ Business Partner, een titel die mij inderdaad vooral aan een netwerkorganisatie doet denken, niet aan een vast dienstverband.
‘En toch ben ik gewoon in vaste dienst. Dat een organisatie op papier complex lijkt zegt niets over hoe het in de praktijk werkt. Dat gaat juist heel soepel. De dienstverlening is breed, van ontwerp tot automatisering en onderhoud van uitgebreide productiefaciliteiten. We werken voor grote ondernemingen, onder andere in de petrochemie en de energietechniek.’

Kom je nog op de werkvloer? Nagelt al jouw studie je niet vast achter de computer?
‘Op de werkvloer ben ik niet de toezichthouder en werkvergunningen uitschrijven doe ik ook niet. Ik heb dat werk bij een vroegere werkgever wel gedaan, maar ben het ontgroeid. Het optreden als politieagent bij een turnaround in de petrochemie had ik na een paar weken eigenlijk wel gezien. Ik doe nu veel projecten waardoor we als organisatie continu blijven verbeteren en vernieuwen, al probeer ik wel de koppeling met de praktijk in stand te houden. Ik voer graag gesprekken met medewerkers en leidinggevenden, door de hele organisatie heen.’

Wat prikkelt je; wat houdt je bezig?
‘Menselijk gedrag. Momenteel ben ik erg bezig met Brain Based Safety van Juni Daalmans (lees ook zijn VK-stokpaard - over gedragspsychologie). In ons bedrijf loopt een project van hem en ik heb in dat kader ook training van hem gehad. Wat ik mooi vind is dat zijn inzichten in gedrag en motivatie van mensen zo universeel aanwezig zijn. Dat het geen kunstmatig theoretisch bouwwerk is maar dat medewerkers zelf precies kunnen vertellen waarom ze iets doen, ook als ze geen training hebben gehad. Het herkennen van gedrag en het kunnen benoemen geeft mij handvatten in de praktijk; het is écht zinnig toe te passen. Ik ben enthousiast over Daalmans en bijvoorbeeld over de theorieën van Kahneman. Ik ben nog bepaald niet uitgestudeerd.’

Al bezig in het nieuwe boek van Zwaard (uit het prijzenpakket dat Niels ontving, red)?
‘Ik heb het natuurlijk nog niet uit, maar wat ik heb gezien spreekt me aan. De titel alleen al: ‘De risicoprofessional’. Zo noem ik mezelf liever dan veiligheidskundige. Voor mij geeft het aan dat ons vak breder wordt. Ik zie mezelf graag als generalist. We hebben genoeg onderwerpen om ons in te bekwamen. Veiligheidskunde is wat mij betreft nu iets te technisch, het richt zich op de gemakkelijke onderwerpen. Opleidingen zouden veel meer aan gedrag kunnen doen.’

Willen we daar op de werkvloer de nadruk op leggen?
‘Dat zou ik verstandig vinden. En negentig procent van de werknemers heeft er geen moeite mee om over gedrag te praten en na te denken. Ik denk dat het wel belangrijk is dat je op de goede manier binnenkomt, vooral bij technici. Vanuit interesse en begrip van het praktische werk. Het nut moet duidelijk zijn. En ook al doe ik niks meer met mijn opleiding tot laborant, het helpt in bepaalde technische omgevingen wel.’

Je had het over projecten. Noem eens iets.
‘Momenteel zijn we bezig onze activiteiten en de organisatie future proof te maken. Ik maak met mijn collega-HVK’s deel uit van een team dat werkt aan de beheersing van de risico’s van de projecten, verspreid over de business units in de BV. Mijn speerpunt is het verbeteren van de ondersteuning en het bevorderen van communicatie en samenwerking. In onze branche (energie en industrie, red.) zijn grote omwentelingen gaande en dat vereist next level-beheersing.’

Van de veiligheid?
‘Ja, in de breedte. HVK, MVK en IVK moeten elkaar meer opzoeken. Wij hebben ze allemaal rondlopen en ik zie het als een noodzaak dat we op elkaars ervaringen gaan leunen. We hebben onze vaste overlegstructuren; eens in het kwartaal en maandelijks en we zijn nog zoekende naar het ideaal. Maar behalve rapportage, registratie en trendanalyse moet er ook informeel gespard worden. Alles om tunnelvisie te voorkomen.’

Loop je met de extreme haast waarmee onze transitie plaatsvindt extra risico’s?
‘De werkdruk wordt groter naarmate de urgentie van het werk stijgt. We hebben het druk en ons HSEQ-team (14 m/v, red.) werkt geografisch verspreid. De een werkt in Assen, de ander in Zwolle of Europoort. Vergaderen via Teams maakt dat je to the point blijft, maar tijdens corona is die efficiency doorgeschoten en ervoeren we een gemis in onderlinge uitwisseling. Ik wil nu de balans terugvinden. Onze beheersing van risico’s moet in stand blijven, ook onder lastige omstandigheden en bij grote werkdruk.’

Bedoel je dat je meer grip wilt?
‘Nou, het HSEQ-team moet wel meegroeien met de omstandigheden, maar niet per se in grootte. Next level is misschien juist meer zelfsturing, vertrouwen in het vakmanschap op de werkvloer. Eigenaarschap van werkprocessen en meer begrip van gedrag en behoeften in alle geledingen. Rijnlands denken. Werkgevers moeten niet alleen méér willen monitoren en méér willen sturen, want dat kun je bij de voorziene productie niet bijhouden. Ik ben verklaard tegenstander van nóg meer controles en nóg meer procedures, maar ik heb het niet altijd voor het zeggen. Als een klant zevenduizend procedures heeft – en dat aantal verzin ik hier niet – dan denk ik dat dat een tandje minder moet kunnen. We moeten waken voor de risico-regelreflex, de natuurlijke neiging om na alles wat misgaat meteen maatregelen te nemen. Om procedures en regels in te voeren, met weer nieuwe risico’s tot gevolg. Dat is een valkuil waar Ira Helsloot met regelmaat op wijst.’

Maakt VR (virtual reality) deel uit van de next level-beheersing waar je naartoe wilt?
‘Zo kun je het zien; het oefenen van realistische scenario’s met 3D-brillen of gewoon op een schermpje zorgt ervoor dat mensen veiliger aan het werk zijn. Het is niet mijn verdienste hoor; Actemium was er in 2017 al mee bezig, volgens mij nadat een aantal mensen er op een netwerkevent bij een klant mee hadden kennisgemaakt. Ik heb vervolgens mijn scriptie eraan gewijd.’

Wat maakt VR nuttig?
‘In een Roomscale scenario kun je handelingen oefenen zonder dat je gewond raakt. We hebben bijvoorbeeld een heel leerzaam elektrisch scenario. Je moet een lade uitrijden, de principes van LOTO toepassen, weten hoe je meet en in welke volgorde je de dingen doet. En als je iets vergeet dan kan er ook een behoorlijk realistische vlamboog ontstaan bij het openen van een lade. Dat is een indrukwekkend effect dat absoluut tot nadenken aanzet. Je werkt in groepjes van bijvoorbeeld drie personen en ik zie dat er tijdens die VR-training levendige discussies ontstaan. Mensen vinden het leuk, ze raken enthousiast en daardoor meer betrokken bij elkaar en bij de materie. Op dit moment zijn we bezig met scenario’s voor het werken op hoogte. Toepasbaar voor nagenoeg alle werkenden die op een trapje of een steiger moeten staan, ongeacht hun precieze taak.’

Doe je dat zelf of besteed je het uit?
‘Wij maken de scenario’s, denken na over de volgordes en bedenken de scripts voor de softwareprogrammeurs. Het stukje computertechniek ontwikkelen we niet zelf; dat doet een gespecialiseerd ICT-bedrijf. Voor 3D is al heel veel materiaal en software voorhanden en het loont om onderdelen te hergebruiken, ook buiten je eigen bedrijf. Een briefing room (een gangbare start van een VR-training) hoef je niet twee keer te bouwen. Dat we van elkaar mogen leren is onder veiligheidskundigen een goed principe.’

Laatste vraag: wat wil je ons nog meegeven?
‘Dat heb ik al benadrukt: leer van elkaar. Hoe meer en hoe informeler hoe beter. En omarm VR en andere nieuwe technieken.’


Lees het schrijfsel van Niels van Kaam en de andere inzenders in de speciale categorie 'Schrijfsels' in onze boekenhoek of wacht op het uitgebreide artikel over VR en arbeidsveiligheid, later gepland in het VK-magazine.
Home
Cookies zijn essentieel voor een goede werking van deveiligheidskundige.nl. Door op oké te klikken geeft u toestemming voor het gebruik van cookies op deze website.