Handboek procesveiligheid is onmisbare gids voor VK’s in de (proces)industrie

Ga er maar aan staan. Een handboek samenstellen over procesveiligheid, geschreven voor iedereen die werkt met of geïnteresseerd is in de veiligheid van (petro)chemische installaties en complexe industriële processen. Menig veiligheidskundige voert zijn afgekaderde taken uit op chemische plants zonder weet te hebben van de principes en technieken achter het duurzaam veilige ontwerp en bedrijf van een complexe installatie vol gevaarlijke stoffen. Dat moet een gevoel van hulpeloosheid en gedwongen overgave teweegbrengen. Lastig ook voor de professional van wie de mensen op de werkvloer verwachten dat hij/zij het allemaal doorgrondt. De ‘deskundige VK’, die in de dagelijkse werkelijkheid best wat meer zou mogen weten van onder andere technische integriteit, faalmechanismen, het beheersen van complexe risico’s en de onderlinge samenhang ervan. Want ook als je geen bijdrage levert aan het ontwerp en geen invloed hebt op de procesbeheersing en de dagelijkse operationele processen, heeft het zin om te begrijpen welke fysische en chemische krachten in toom worden gehouden en op welke manier mogelijk vernietigende mechanismen greep krijgen op installaties en processen.

Petrochemische taal- en cultuurgids

Want als het ploft kunnen de gevolgen groot zijn. Leer dus scenariodenken, krijg zicht op risicoanalysetechnieken, modellen en rekenregels om tot acceptabele risiconiveaus te komen, lees over verschillen tussen BLEVEs en flashovers, over ATEX, REACH, over de PED-regels voor drukvaten en over hoe een PID-regelaar een proces in de tang houdt, hoe dat mis kan gaan en welke preventieve en correctieve maatregelen er tussen gevaar en gevolg kunnen zitten. Modelleer, versta de taal van de plant (en de leading PI’s) en weet hoe je je kennis hertaalt en gebruikt om in gesprek te blijven met technici, operators en de grote hoeveelheden (externe) werkers die onder strakke regie alle processen onder controle houden. Zet door waar het taai wordt of lees eerst de andere hoofdstukken. Zodat de beheersing van de plant handen en voeten krijgt en de werknemers hun handen en voeten behouden.

Exacte en zeer gereguleerde technocratie toegankelijk gemaakt

In die laatste zin schuilt tussen de regels een mild punt van kritiek. Het Handboek procesveiligheid is een product uit de harde, mechanistische wereld van oorzaak en gevolg die de petrochemie nu eenmaal is. De wereld van technici waar toeval en geluk ongewenste grootheden zijn (tenzij precies gecalculeerd) en waar de mens eigenlijk een iets te onzekere factor is om los te laten in de fabriek. Complexiteit is vertaald in lineaire (of logaritmische, exponentiële… enz.) afhankelijkheidsrelaties, doorgerekend en beoordeeld in het compleet bekende krachtenspel van het systeem. Hoe groter het systeem, hoe lastiger dat is. Maar de technici zijn tot verrassend veel in staat en ze hebben er nu ook nog heel veel moeite voor gedaan om uit te leggen hóe ze dat doen, ook al vergt het veel wetten en regels, veel rekenwerk en heel veel procedures. Safety-II en het Rijnlandse denken hebben zich geen plaats veroverd in het ruim zeshonderd pagina’s tellende Handboek. Het zij de (ruim 23?) auteurs vergeven, want geen van deze topspecialisten zal alle bijdragen voor uitgave hebben gezien, doorgrond en becommentarieerd. Desondanks de complimenten voor het zeer bruikbare en keihard nodige standaardwerk, dat er nu eindelijk is. Het niveau is (gemiddeld) ‘HVK met exact talent’, en niet alleen nuttig voor veiligheidskundigen maar ook voor bijvoorbeeld operationeel leidinggevenden met een lijnverantwoordelijkheid in de procesindustrie.

Multidisciplinair

Het Handboek procesveiligheid is het eerste Nederlandstalige naslagwerk én studieboek dat Procesveiligheid vanuit nagenoeg alle disciplines benadert: vanuit de techniek, de wetgeving, de cultuur en het risicomanagement. Het is daarmee een multidisciplinaire gids die in een brede benadering nagenoeg alles probeert uit te leggen, te verklaren en te verhelderen. Hardware (de spullen), software (operationele procedures) en mindware (cultuur en gedrag) krijgen allemaal aandacht, soms heel basaal en elementair, soms vrij abstract of juist met een onverwachte technische diepgang die roept om nadere studie. De grote hoeveelheid voetnoten en bronverwijzingen maken dat vrij eenvoudig, al vergt het wel een uitgebreide, grotendeels Engelstalige bibliotheek.

Lof voor de brede ontsluiting

Het handboek heeft geen alfabetisch register, wel een afkortingenlijst en een literatuurlijst. Het is te zwaar voor de binnenzak en (eerlijk is eerlijk) eigenlijk te voordelig voor wat het te bieden heeft. Van wetgeving tot en met de rol van de verzekeraar passeert de revue, weinig ontbreekt. Wie geïnteresseerd is in techniek zal er zijn lol mee op kunnen, wie wil zien hoe modellen worden gebruikt wordt er ook blij van en wie alleen geboeid raakt door cultuur en gedrag kan zich eindelijk eens verplaatsen in de mindset (en de taal) van de procesbeheersers. Want arrogantie past niemand, vooral niet als we genoeg hebben aan één Seveso, één Bhopal en één Geleen.
Aan redacteur Nico Mulder: goed werk!

Aldus Ruud Plomp en Marcel Captijn over het Handboek procesveiligheid,
verkrijgbaar bij Uitgeverij Kerckebosch.
Home
Cookies zijn essentieel voor een goede werking van deveiligheidskundige.nl. Door op oké te klikken geeft u toestemming voor het gebruik van cookies op deze website.