(chemie, fysica, klimatologie, procestechniek)
Thermisch lawine-effect, doorgaans ongewenst en onbeheersbaar. Als in een proces een temperatuurverhoging leidt tot het vrijkomen van extra warmte, is dat een zelfversterkend effect; een meekoppeling.
In de chemie: een exotherme reactie genereert warmte, die warmte verhoogt de reactiesnelheid, waardoor er snel nóg meer warmte vrijkomt. Als dat heel snel tot drukverhoging (expansie) leidt, heet dat een explosie.
Ongecontroleerde meegekoppelde processen 'ontsporen' vanzelf, tot zich een nieuw evenwicht heeft ingesteld, soms pas na een extreme uitbarsting: de thermal runaway kan optreden in Li-ionbatterijen na doorboring, extreme verhitting, overlading of schokken, maar ook in bepaalde (kern)energiecentrales, in elektriciteitsdistributiesystemen of in het klimaatsysteem.
Elektriciteit: als de stroomsterkte door een kabel (geleider) toeneemt, loopt de temperatuur en daarmee doorgaans ook de weerstand op. Die verhoogde weerstand veroorzaakt een toenemende spanningsval, waardoor er meer elektrische energie in warmte wordt omgezet. Als de warmte onvoldoende wordt afgevoerd, is de kans groot dat uiteindelijk de geleider smelt. Voordat die temeperatuur bereikt wordt, zal de isolatie reeds zijn gaan smelten of branden.
De thermal runaway in het klimaatsysteem betreft met name het smelten van sneeuw en ijs op de polen, waardoor er meer zonlicht (warmtestraling) wordt geabsorbeerd, wat de temperatuur en de smelt verder opjaagt.